Lộ trình dừng sử dụng PCB
Polyclo biphenyl (viết tắt là PCB) là một trong 23 nhóm chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy được xem là “sát thủ vô hình” đối với môi trường và sức khỏe con người. Do ưu điểm nổi trội là cách điện tốt, không cháy nổ, PCB thường được sử dụng rộng rãi như một loại phụ gia lý tưởng trong các thiết bị điện như máy biến áp, tụ điện, trong chất lỏng thủy lực cho các thiết bị nâng hạ và một số ứng dụng dân dụng. Việt Nam đã có lộ trình dừng sử dụng PCB vào năm 2020 và tiêu
huỷ an toàn vào năm 2028.
PCB đã được minh chứng là hoá chất độc hại đến sức khoẻ con người và môi trường do có độc tính cao, khả năng tích tụ lâu dài trong môi trường và trong chuỗi thức ăn và khả năng lan truyền rộng. Những người phơi nhiễm PCB có biểu hiện nhiễm độc như chán ăn, buồn nôn, đau vùng bụng, phù mặt và tay, thay đổi chức năng gan và hệ thống miễn dịch, suy nhược hệ thần kinh, hệ sinh sản, hệ tiêu hoá, hệ miễn dịch, phát sinh cách khối u, các bệnh ngoài da. Nhiều trường hợp ngộ độc PCB đối với các cá nhân và tập thể đã được ghi nhận tại nhiều nước trên thế giới.
Năm 2001, Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân huỷ (bao gồm PCB) đã được 172 quốc gia hưởng ứng và thông qua. VN là một trong các thành viên của công ước với cam kết dừng sử dụng PCB vào năm 2020 và thải bỏ an toàn PCB năm 2028.
PCB được sử dụng chủ yếu như chất điện môi trong các thiết bị điện.
Chính phủ VN đã nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý nhằm quản lý vòng đời của các hóa chất, trong đó có PCB. Việc nhập khẩu PCB như một loại sản phẩm, hàng hóa được quy định tại Thông tư số 01/2006/TT-BCN. Việc nhập khẩu phế liệu có chứa PCB được quy định theo Thông tư liên tịch số 02/2007/TTLT-BCT-BTNMT của Bộ TN&MT và Bộ Công thương. Quy chế số 1/QCLN-TCMT-TCHQ ngày 18/4/2013 về việc phối hợp công tác bảo vệ môi trường giữa Tổng Cục Hải Quan và Tổng Cục Môi trường trong quản lý đối với một số loại hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu cũng đã được ban hành.
Liên quan đến việc vận chuyển PCB và các thiết bị chứa hóa chất PCB như một loại hàng hóa nguy hiểm Bên, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một số nghị định như Nghị định 104/2009/NĐ-CP, Nghị định 109/2006/NĐ-CP, Nghị định 29/2005/NĐ-CP). Việc vận chuyển PCB và các thiết bị có chứa PCB trong trường hợp vận tải hàng hóa quốc tế phải tuân thủ Công ước Basel và Bộ luật quốc tế về vận chuyển hàng nguy hiểm bằng đường biển trong trường hợp vận chuyển bằng đường biển.
Liên quan đến việc sản xuất, kinh doanh, Nghị định 108/2008/NĐ-CP và Nghị định 26/2011/NĐ-CP quy định PCB là một loại hóa chất độc hại phải hạn chế sản xuất, kinh doanh và phải xây dựng phiếu kiểm soát trong quá trình mua bán. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành một số quy định về sử dụng và quản lý PCB như Chỉ thị số 29/1998/CT-TTg; Quyết định số 184/2006/QĐ-TTg về Kế hoạch quốc gia thực hiện Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POP). Sau khi sử dụng và thải loại, PCB là một loại chất thải nguy hại chịu sự quản lý của Nhà nước tại Thông tư 12/2011/TT-BTNMT và các Quy chuẩn VN như QCVN 07:2009 (theo đó, ngưỡng PCB trong chất thải là 5 ppm);
Gần đây, một số quy chuẩn quan trọng liên quan đến hàm lượng cho phép của PCB trong môi trường đã được xây dựng như: QCVN 40:2011/BTNMT; QCVN 41:2011/BTNMT; QCVN 43:2012/BTNMT; QCVN 56:2013/BTNMT.
Ngoài các văn bản pháp lý nói trên, Dự án Quản lý PCB tại VN cũng đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng và hoàn thiện các tiêu chuẩn phân tích PCB và các hướng dẫn kỹ thuật về nhận biết, quản lý, dán nhãn, sử dụng, tiêu hủy, thải loại và đăng ký chủ nguồn thải nguy hại PCB.
Hiện nay phần lớn các DN chưa đưa ra được quy định về an toàn PCB cho người lao động, bao gồm phòng ngừa và xử lý sự cố PCB. Dự án quản lý PCB tại VN đang hỗ trợ các DN sử dụng, bảo dưỡng và tiêu huỷ thiết bị điện như máy biến áp, tụ điện, máy cắt... xác định PCB trong các thiết bị và vật liệu. Trong khi chưa có kết luận về nồng độ PCB trong thiết bị và vật liệu sử dụng, mọi thiết bị và vật liệu liên quan đến dầu cách điện đều có thể nhiễm PCB và cần có các quy định an toàn để đảm bảo sức khoẻ người lao động và cộng đồng.
Năm 2001, Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân huỷ (bao gồm PCB) đã được 172 quốc gia hưởng ứng và thông qua. VN là một trong các thành viên của công ước với cam kết dừng sử dụng PCB vào năm 2020 và thải bỏ an toàn PCB năm 2028.
PCB được sử dụng chủ yếu như chất điện môi trong các thiết bị điện.
Chính phủ VN đã nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý nhằm quản lý vòng đời của các hóa chất, trong đó có PCB. Việc nhập khẩu PCB như một loại sản phẩm, hàng hóa được quy định tại Thông tư số 01/2006/TT-BCN. Việc nhập khẩu phế liệu có chứa PCB được quy định theo Thông tư liên tịch số 02/2007/TTLT-BCT-BTNMT của Bộ TN&MT và Bộ Công thương. Quy chế số 1/QCLN-TCMT-TCHQ ngày 18/4/2013 về việc phối hợp công tác bảo vệ môi trường giữa Tổng Cục Hải Quan và Tổng Cục Môi trường trong quản lý đối với một số loại hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu cũng đã được ban hành.
Liên quan đến việc vận chuyển PCB và các thiết bị chứa hóa chất PCB như một loại hàng hóa nguy hiểm Bên, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành một số nghị định như Nghị định 104/2009/NĐ-CP, Nghị định 109/2006/NĐ-CP, Nghị định 29/2005/NĐ-CP). Việc vận chuyển PCB và các thiết bị có chứa PCB trong trường hợp vận tải hàng hóa quốc tế phải tuân thủ Công ước Basel và Bộ luật quốc tế về vận chuyển hàng nguy hiểm bằng đường biển trong trường hợp vận chuyển bằng đường biển.
Liên quan đến việc sản xuất, kinh doanh, Nghị định 108/2008/NĐ-CP và Nghị định 26/2011/NĐ-CP quy định PCB là một loại hóa chất độc hại phải hạn chế sản xuất, kinh doanh và phải xây dựng phiếu kiểm soát trong quá trình mua bán. Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành một số quy định về sử dụng và quản lý PCB như Chỉ thị số 29/1998/CT-TTg; Quyết định số 184/2006/QĐ-TTg về Kế hoạch quốc gia thực hiện Công ước Stockholm về các chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POP). Sau khi sử dụng và thải loại, PCB là một loại chất thải nguy hại chịu sự quản lý của Nhà nước tại Thông tư 12/2011/TT-BTNMT và các Quy chuẩn VN như QCVN 07:2009 (theo đó, ngưỡng PCB trong chất thải là 5 ppm);
Gần đây, một số quy chuẩn quan trọng liên quan đến hàm lượng cho phép của PCB trong môi trường đã được xây dựng như: QCVN 40:2011/BTNMT; QCVN 41:2011/BTNMT; QCVN 43:2012/BTNMT; QCVN 56:2013/BTNMT.
Ngoài các văn bản pháp lý nói trên, Dự án Quản lý PCB tại VN cũng đang phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng và hoàn thiện các tiêu chuẩn phân tích PCB và các hướng dẫn kỹ thuật về nhận biết, quản lý, dán nhãn, sử dụng, tiêu hủy, thải loại và đăng ký chủ nguồn thải nguy hại PCB.
Hiện nay phần lớn các DN chưa đưa ra được quy định về an toàn PCB cho người lao động, bao gồm phòng ngừa và xử lý sự cố PCB. Dự án quản lý PCB tại VN đang hỗ trợ các DN sử dụng, bảo dưỡng và tiêu huỷ thiết bị điện như máy biến áp, tụ điện, máy cắt... xác định PCB trong các thiết bị và vật liệu. Trong khi chưa có kết luận về nồng độ PCB trong thiết bị và vật liệu sử dụng, mọi thiết bị và vật liệu liên quan đến dầu cách điện đều có thể nhiễm PCB và cần có các quy định an toàn để đảm bảo sức khoẻ người lao động và cộng đồng.
SJ (TH/ DĐDN)
