» Tình trạng khan hiếm nguồn cung vật liệu xây dựng đang là rào cản lớn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ thi công hàng loạt dự án giao thông trọng điểm trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, trong đó có cả các dự án thuộc quy mô quốc gia.
Thời gian qua, nhiều địa phương trong cả nước đẩy mạnh đầu tư hạ tầng giao thông, Bắc Ninh cũng đang triển khai đồng loạt các dự án lớn như đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội và hàng loạt tuyến tỉnh lộ trọng điểm. Tuy nhiên, Bắc Ninh đang phải đối mặt với thách thức rất lớn do khan hiếm nguồn cung vật liệu xây dựng như cát đắp nền, đất đắp, đá dăm… Không có mỏ vật liệu tại chỗ, giá cả tăng cao bất thường, thủ tục cấp phép phức tạp và nhiều hệ lụy khác đã khiến hàng loạt dự án có nguy cơ không về đích đúng tiến độ.
Thị trường vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ghi nhận sự khan hiếm nghiêm trọng, đặc biệt là với các loại vật liệu chủ lực phục vụ xây dựng hạ tầng giao thông như cát xây trát, cát đắp nền, đất đắp. Giá bán tăng đột biến so với cùng kỳ, đồng thời xuất hiện sự chênh lệch lớn giữa các đơn vị kinh doanh. Tỉnh Bắc Ninh hiện không có mỏ cát hay mỏ đất xây dựng, nên hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn cung từ các tỉnh lân cận như Bắc Giang, Lạng Sơn, Phú Thọ, Hải Dương, Hà Nam, Hòa Bình, Hà Nội, Ninh Bình. Trong khi đó, các địa phương này cũng đang tập trung khai thác phục vụ các dự án trong tỉnh, khiến nguồn cung cho Bắc Ninh bị hạn chế nghiêm trọng.
Theo khảo sát của Sở Xây dựng, giá vật liệu đắp nền đường đã tăng nhiều lần so với trước. Cụ thể, đất đồi có giá khoảng 180.000 đồng/m³, cát đắp khoảng 250.000 đồng/m³. Tuy nhiên, dù giá cao nhưng vật liệu vẫn rất khó mua vì nhiều mỏ đã khai thác hết trữ lượng được cấp phép, các mỏ mới chưa hoàn tất thủ tục để đưa vào khai thác. Việc triển khai thủ tục cấp phép mỏ vật liệu vướng mắc nhiều quy định liên quan đến Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật Địa chất và Khoáng sản, Luật Xây dựng, Luật Thủy lợi, Luật Lâm nghiệp... Cùng với đó là tình trạng đầu cơ, găm hàng, thao túng giá thị trường; thời tiết bất thường gây khó khăn cho việc khai thác, làm chi phí tăng thêm.
Đại diện Ban Quản lý dự án Giao thông và Nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh cho biết, đơn vị đang triển khai 8 dự án giao thông quan trọng, trong đó có dự án trọng điểm quốc gia là đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội. Nhu cầu vật liệu xây dựng cho các dự án này là rất lớn nhưng đang thiếu hụt nghiêm trọng: cát đắp còn thiếu khoảng 1,3 triệu m³; đất đắp thiếu khoảng 0,85 triệu m³; đá cấp phối thiếu khoảng 0,85 triệu m³; đá bê tông thiếu khoảng 0,3 triệu m³. Trong khi đó, tiến độ các dự án đều yêu cầu phải đẩy nhanh, rút ngắn theo chỉ đạo từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và UBND tỉnh.
Một bất cập lớn khác là công bố giá vật liệu xây dựng của tỉnh chưa theo kịp diễn biến thị trường, không phản ánh đúng chi phí thực tế đến chân công trình. Do đó, nhiều dự án sau khi trúng thầu với đơn giá cũ đã không thể triển khai thi công hoặc chỉ thi công cầm chừng vì giá vật liệu tăng quá cao. Nhiều nhà thầu biểu hiện năng lực tài chính yếu, không đủ khả năng chủ động mua vật liệu khi giá tăng mạnh, phụ thuộc hoàn toàn vào vốn tạm ứng từ chủ đầu tư. Trong khi đó, khối lượng công việc dàn trải do trúng nhiều gói thầu cùng lúc càng làm trầm trọng thêm tình trạng chậm tiến độ.
Các tuyến đường tỉnh trọng điểm như ĐT.295C, ĐT.285B nối thành phố Bắc Ninh với các khu công nghiệp và QL.3 mới; tuyến ĐT.277B kết nối cầu Hà Bắc 2, đường Vành đai 4 được kỳ vọng hoàn thành trước ngày 31/12/2025 nhằm phục vụ nhu cầu đi lại và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Tuy nhiên, Ban Quản lý dự án Dân dụng và Phát triển đô thị, đơn vị chủ đầu tư các tuyến này, cho biết hiện chưa thể chắc chắn về tiến độ thi công vì vẫn còn thiếu khoảng 176.000 m³ cát đắp nền, chưa kể đất đắp, đá dăm và các loại vật liệu khác.
Trước áp lực lớn từ thực tế thi công, Sở Xây dựng tỉnh Bắc Ninh đã khảo sát, rà soát lại các yếu tố kỹ thuật của nền đường và tham mưu UBND tỉnh phương án thay thế cát đen bằng loại vật liệu khác có nguồn cung sẵn có, đảm bảo các chỉ tiêu kinh tế - kỹ thuật. UBND tỉnh đã tổ chức hội nghị với các Sở, ngành, chủ đầu tư và nhà thầu để tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, thống nhất chủ trương chuyển đổi sang dùng đất đắp tại những vị trí, đoạn tuyến phù hợp. Sở Xây dựng được giao chủ trì việc khảo sát nguồn cung và công bố giá vật liệu sát với thực tế thị trường.
UBND tỉnh Bắc Ninh cũng yêu cầu các chủ đầu tư chỉ đạo nhà thầu huy động vật liệu về công trường, không trông chờ vào việc giảm giá hay các yếu tố hỗ trợ khác. Mọi nguồn lực phải được huy động để đảm bảo tiến độ thi công các công trình theo đúng cam kết với tỉnh, góp phần đưa các dự án trọng điểm về đích đúng hạn.
