Tiêu thụ khả quan
Tiêu thụ thép 6 tháng đầu năm tăng trưởng 11% chủ yếu nhờ vào xuất khẩu
(XK) tôn, ống kẽm… Tính trong 5 tháng đầu năm 2014, XK của cả ngành thép
đạt 1.544 ngàn tấn; kim ngạch XK đạt 1.260 triệu USD. Con số này thể
hiện thị trường XK lạc quan hơn năm 2013.
Trong tháng 6 năm 2014, lượng
thép xây dựng
sản xuất đạt khoảng 405 ngàn tấn, giảm 53.046 tấn so với tháng trước.
Trong đó tiêu thụ tháng 6 ước đạt 352 ngàn tấn, giảm 66.604 tấn, giảm
15,9% so với tháng trước và tăng 0,3% so với cùng kỳ năm 2013. Hiện
lượng
thép tồn kho tới 375.800 tấn, tăng 68.823 tấn (khoảng 20,4%) so
với tháng 5. Theo VSA, con số tồn này hoàn toàn bình thường và đủ gối
đầu cho các tháng tiếp theo.
Khó khăn lớn nhất hiện nay ngành thép hiện nay là "đầu ra" do nền kinh
tế tăng trưởng chậm, trong đó có phần ảnh hưởng không nhỏ từ việc áp
dụng Quy chuẩn VN 07 và Thông tư Liên tịch số 44/2013/TTLT-BCT-BKHCN quy
định về quản lý chất lượng thép sản xuất trong nước và
thép nhập khẩu.
Mặc dù việc thực hiện chất lượng thép theo QCVN 07 và những quy định
trong Thông tư 44 chính là hành lang pháp lý tốt để quản lý chất lượng
các sản phẩm thép và tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch nhưng trên
thực tế việc triển khai còn vướng mắc đã tác động không nhỏ đến sản xuất
và
tiêu thụ thép.
Theo dự báo của VSA, 6 tháng cuối năm 2014 tăng trưởng của ngành thép sẽ
không cao, chỉ tương đương 6 tháng đầu năm, do 6 tháng còn lại có 3
tháng rơi vào mùa mưa. Dự kiến, tăng trưởng cả ngành thép trong năm 2014
khoảng 10-12%.
Ông Sưa cho rằng, để ngành thép phát triển đồng bộ, ổn định và có hiệu
quả thì ngay trong quy hoạch ngành thép cần cân nhắc kỹ về nguyên liệu
đầu vào cho sản xuất và nhu cầu tiêu thụ của thị trường. Tránh tình
trạng đầu tư theo cảm tính sẽ dẫn tới không có nguyên liệu cho sản xuất
dễ dẫn tới phá sản DN.
DN thép chịu nhiều sức ép
Hiện công suất sản xuất thép của Việt Nam khá cao, nhưng các nhà máy vẫn
chưa chủ động được nguyên liệu. Việt Nam vẫn là nước nhập khẩu
thép vụn, thép cuộn cán nóng đây là nguyên liệu chính làm đầu vào cho
sản xuất thép dẹt nên khiến
giá thành thép thành phẩm tăng cao, khó
cạnh tranh với hàng nhập khẩu.
Mặt khác, sức ép từ thép hợp kim nhập khẩu rất lớn, vì nhu cầu thực tế
tại Việt Nam không nhiều, mỗi năm tiêu dùng khoảng 500 đến 600 ngàn tấn.
Nhưng số liệu từ Hải Quan Việt Nam cho thấy, 6 tháng đầu năm 2014 số
lượng thép hợp kim nhập khẩu tới gần 2 triệu tấn. Đây là con số hết sức
vô lý mà "thực chất chủ yếu gian lận thương mại nhập thép xây dựng đội
lốt
thép hợp kim". Tình trạng này đã diễn ra trong nhiều năm, nếu không
ngăn chặn sẽ ảnh hưởng đến sản xuất thép trong nước, đồng thời Nhà nước
thất thu lớn vì thép gian lận thương mại, ông Sưa bày tỏ.
Mất cân đối cung - cầu
Hiện năng lực thiết kế về luyện gang khoảng 3 triệu tấn/năm nhưng sản
xuất năm 2014 chỉ khoảng 1 triệu tấn (đạt khoảng 30% công suất) do một
số lò cao đã được xây dựng nhưng thiếu nguyên liệu cho sản xuất. Điển
hình là Tập đoàn Vạn Lợi có tới 4 lò cao với công suất 1 triệu tấn/năm
đang đắp chiếu từ mấy năm nay. Tuy nhiên, phải kể đến các lò cao hoạt
động hiệu quả là Tập đoàn Hòa Phát, gang thép Thái Nguyên và mới đây là
thép Việt Trung (Lào Cai) đã đưa vào sản xuất, hoạt động tới 100% công
suất.
Đối với luyện thép, hiện năng lực của các DN có khả năng sản xuất lên
tới khoảng trên 8,5 triệu tấn, nhưng trong năm 2013 công suất chạy chỉ
đạt 5,5 triệu tấn (khoảng 60% cong suất thiết kế), nguyên nhân do nhu
cầu thị trường không nhiều, nên các DN chỉ sản xuất đạt khoảng 60% công
suất.
Về cán thép, năng lực của các DN đạt 11 triệu tấn, nhưng chỉ sản xuất
được khoảng 5,5 triệu tấn (đạt khoảng 50% công suất) bởi nhu cầu thị
trường không cao.
Tình trạng chung của ngành thép cho thấy, nhiều nhà máy thép "chạy"
không đạt công suất thiết kế, dẫn tới chi phí và giá thành cho mỗi tấn
thép khá cao. Nguyên nhân này xuất phát từ việc đầu tư tự phát, không
theo quy hoạch. Giá thành cao nhưng để giữ thị phần nên nhiều DN thép
không dám tăng giá bán, dẫn tới lợi nhuận thấp. Thực tế, hiện số DN tăng
trưởng cao chỉ đếm trên đầu ngón tay, như thép Hòa Phát, tôn Hoa Sen
hay Vina Kyoie.
Quỳnh Trang (TH/ Công thương)