(ximang.vn) Tổng cục Hải quan đánh giá, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong tháng 4 tăng chậm, đặc biệt là sự sụt giảm đáng kể kim ngạch xuất khẩu của một số mặt hàng chủ lực như xi măng và clinker giảm tới 25,2%.
Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Xi măng The Vissai dự báo, năm 2015 sẽ là một năm không mấy khả quan cho xuất khẩu xi măng và có thể là các năm tiếp theo.
Tình hình xuất khẩu xi măng và clinker trong quý I/2015 chỉ bằng 90% so với cùng kỳ năm 2014. Nguyên nhân là do, hiện nay, thị trường xuất khẩu xi măng trong khu vực châu Á, Việt Nam có khá nhiều đối thủ lớn cạnh tranh quyết liệt giành thị phần.
Ở phía Bắc phải kể đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, phía Nam có Indonesia, tại phía Tây Nam chúng ta có nước bạn láng giềng Thái Lan cũng là một trong những đối thủ có năng lực cạnh tranh. Năm 2015 này cũng là thời điểm đánh dấu nhiều nhà máy xi măng của Thái Lan đi vào hoạt động do vậy nguồn cung trong nước tăng, dẫn đến việc Thái Lan đẩy mạnh khai thác thị trường xuất khẩu là điều dễ hiểu.
Nhiều năm qua, Indonesia cũng là một trong những thị trường chủ yếu cho xuất khẩu xi măng của Việt Nam. Nhưng hiện nay, Indonesia đã chủ động được nguồn cung xi măng phục vụ thị trường tiêu thụ trong nước, điều này vô hình chung làm thu hẹp thị phần xuất khẩu của Việt Nam.
Nếu như năm 2014, thị phần xuất khẩu xi măng chủ yếu dành cho Việt Nam do nhu cầu tiêu thụ của Thế giới tăng, nguồn cung từ một số ông lớn xuất khẩu xi măng như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia… không tăng đã khiến cho cửa xuất khẩu xi măng của Việt Nam rộng hơn so với các năm trước.
Đến thời điểm này, thị trường xuất khẩu xi măng của Việt Nam đang gặp khá nhiều thách thức như nguồn cung tăng mạnh và cạnh tranh, nhu cầu nhập khẩu từ các đối tác bên ngoài chưa có dấu hiệu tăng trưởng trong năm 2015, đặc biệt cước vận chuyển từ Việt Nam tới thị trường nhập khẩu đang mất dần lợi thế.
Bên cạnh sự cạnh tranh về năng lực sản xuất, giá xi măng xuất khẩu của Việt Nam đang cao hơn Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia… Thái Lan và Việt Nam giá đang tương đương nhau, còn Nhật Bản lại có khách hàng quen thuộc riêng. Như vậy có thể thấy, xung quanh chúng ta đều có đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ về giá.
Dự báo năm 2015, sản lượng xuất khẩu của Trung Quốc, Thái Lan sẽ tăng lên, do vậy xuất khẩu xi măng của Việt Nam sẽ khó cạnh tranh hơn so với năm vừa qua.
Theo TS.Trần Văn Huynh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vật liệu xây dựng Việt Nam cho rằng, năm 2014 thành tích xuất khẩu xi măng thực ra không có gì ngoài số lượng, còn hiệu quả xuất khẩu không cao do giá xuất khẩu xi măng vẫn ở mức thấp. Về giá xi măng, clinker tại thị trường một số nước ASEAN như Indonesia, Malaysia… luôn trong khoảng trên 50 USD/tấn, có thời điểm lên tới trên 75 USD/tấn. Trong khi đó, giá xi măng xuất khẩu của Việt Nam rơi vào khoảng 54,5 – 55 USD/tấn, và khoảng 38,2 – 39 USD/tấn đối với clinker cùng chất lượng.
Năm 2015 dự báo việc xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn hơn nhiều và có thể sẽ không đạt được giá trị như năm 2014, vì những khó khăn liên quan đến thị trường xuất khẩu dẫn đến các doanh nghiệp có sự cạnh tranh nhau, thậm chí là cạnh tranh bằng cách hạ giá để tăng sản lượng tiêu thụ.
Một vấn đề khác cần nhìn nhận, các doanh nghiệp xuất khẩu xi măng của Việt Nam hiện nay, còn phân tán nhỏ lẻ, quy mô và mức độ tập trung thấp nên việc khai thác tận gốc là chưa đạt được mà phải bán hàng qua khâu trung gian, doanh nghiệp chưa ký được hợp đồng dài hạn mà phần lớn là những hợp đồng ngắn hạn.
Những năm qua, xuất khẩu xi măng không được xem trọng chỉ là phương án giải pháp tình thế, cân đối giữa sản xuất và tiêu thụ. Việc vận chuyển xi măng xuất khẩu còn gặp nhiều trở ngại, do Việt Nam chưa có cảng nước sâu chuyên dụng để phục vụ xuất xi măng trực tiếp.
Nếu giải quyết được khó khăn, bất cập cả về khách quan lẫn chủ quan ngành xi măng cần một chiến lược dài hơi để xuất khẩu xi măng theo hướng bền vững, mang lại cơ hội duy trì đà tăng trưởng trong xuất khẩu xi măng.
Tình hình xuất khẩu xi măng và clinker trong quý I/2015 chỉ bằng 90% so với cùng kỳ năm 2014. Nguyên nhân là do, hiện nay, thị trường xuất khẩu xi măng trong khu vực châu Á, Việt Nam có khá nhiều đối thủ lớn cạnh tranh quyết liệt giành thị phần.
Ở phía Bắc phải kể đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, phía Nam có Indonesia, tại phía Tây Nam chúng ta có nước bạn láng giềng Thái Lan cũng là một trong những đối thủ có năng lực cạnh tranh. Năm 2015 này cũng là thời điểm đánh dấu nhiều nhà máy xi măng của Thái Lan đi vào hoạt động do vậy nguồn cung trong nước tăng, dẫn đến việc Thái Lan đẩy mạnh khai thác thị trường xuất khẩu là điều dễ hiểu.
Nhiều năm qua, Indonesia cũng là một trong những thị trường chủ yếu cho xuất khẩu xi măng của Việt Nam. Nhưng hiện nay, Indonesia đã chủ động được nguồn cung xi măng phục vụ thị trường tiêu thụ trong nước, điều này vô hình chung làm thu hẹp thị phần xuất khẩu của Việt Nam.
Nếu như năm 2014, thị phần xuất khẩu xi măng chủ yếu dành cho Việt Nam do nhu cầu tiêu thụ của Thế giới tăng, nguồn cung từ một số ông lớn xuất khẩu xi măng như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia… không tăng đã khiến cho cửa xuất khẩu xi măng của Việt Nam rộng hơn so với các năm trước.
Đến thời điểm này, thị trường xuất khẩu xi măng của Việt Nam đang gặp khá nhiều thách thức như nguồn cung tăng mạnh và cạnh tranh, nhu cầu nhập khẩu từ các đối tác bên ngoài chưa có dấu hiệu tăng trưởng trong năm 2015, đặc biệt cước vận chuyển từ Việt Nam tới thị trường nhập khẩu đang mất dần lợi thế.
Bên cạnh sự cạnh tranh về năng lực sản xuất, giá xi măng xuất khẩu của Việt Nam đang cao hơn Trung Quốc, Hàn Quốc, Indonesia… Thái Lan và Việt Nam giá đang tương đương nhau, còn Nhật Bản lại có khách hàng quen thuộc riêng. Như vậy có thể thấy, xung quanh chúng ta đều có đối thủ cạnh tranh mạnh mẽ về giá.
Dự báo năm 2015, sản lượng xuất khẩu của Trung Quốc, Thái Lan sẽ tăng lên, do vậy xuất khẩu xi măng của Việt Nam sẽ khó cạnh tranh hơn so với năm vừa qua.
Theo TS.Trần Văn Huynh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội Vật liệu xây dựng Việt Nam cho rằng, năm 2014 thành tích xuất khẩu xi măng thực ra không có gì ngoài số lượng, còn hiệu quả xuất khẩu không cao do giá xuất khẩu xi măng vẫn ở mức thấp. Về giá xi măng, clinker tại thị trường một số nước ASEAN như Indonesia, Malaysia… luôn trong khoảng trên 50 USD/tấn, có thời điểm lên tới trên 75 USD/tấn. Trong khi đó, giá xi măng xuất khẩu của Việt Nam rơi vào khoảng 54,5 – 55 USD/tấn, và khoảng 38,2 – 39 USD/tấn đối với clinker cùng chất lượng.
Năm 2015 dự báo việc xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn hơn nhiều và có thể sẽ không đạt được giá trị như năm 2014, vì những khó khăn liên quan đến thị trường xuất khẩu dẫn đến các doanh nghiệp có sự cạnh tranh nhau, thậm chí là cạnh tranh bằng cách hạ giá để tăng sản lượng tiêu thụ.
Một vấn đề khác cần nhìn nhận, các doanh nghiệp xuất khẩu xi măng của Việt Nam hiện nay, còn phân tán nhỏ lẻ, quy mô và mức độ tập trung thấp nên việc khai thác tận gốc là chưa đạt được mà phải bán hàng qua khâu trung gian, doanh nghiệp chưa ký được hợp đồng dài hạn mà phần lớn là những hợp đồng ngắn hạn.
Những năm qua, xuất khẩu xi măng không được xem trọng chỉ là phương án giải pháp tình thế, cân đối giữa sản xuất và tiêu thụ. Việc vận chuyển xi măng xuất khẩu còn gặp nhiều trở ngại, do Việt Nam chưa có cảng nước sâu chuyên dụng để phục vụ xuất xi măng trực tiếp.
Nếu giải quyết được khó khăn, bất cập cả về khách quan lẫn chủ quan ngành xi măng cần một chiến lược dài hơi để xuất khẩu xi măng theo hướng bền vững, mang lại cơ hội duy trì đà tăng trưởng trong xuất khẩu xi măng.
Quỳnh Trang (ximang.vn)
