» Một báo cáo mới được công bố cảnh báo rằng phát thải carbon từ ngành xây dựng toàn cầu có thể tăng gấp đôi vào năm 2050 nếu thế giới không nhanh chóng chuyển đổi sang vật liệu và phương pháp xây dựng carbon thấp. Xi măng, clinker và thép được xác định là những nguồn phát thải lớn nhất, đe dọa vượt quá giới hạn carbon toàn cầu và làm chậm tiến trình đạt các mục tiêu khí hậu của Thỏa thuận Paris.
Lĩnh vực vật liệu xây dựng, đặc biệt là xi măng, đang đối mặt với áp lực cắt giảm phát thải mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Khi đô thị hóa và nhu cầu hạ tầng bùng nổ trên toàn cầu, lượng khí thải từ các vật liệu như xi măng, thép và gạch đã đạt mức kỷ lục. Báo cáo đăng trên tạp chí Communications Earth and Environment cho thấy nếu không có “cuộc cách mạng vật liệu” mang tính toàn cầu, phát thải từ ngành xây dựng có thể vượt quá ngưỡng an toàn khí hậu chỉ trong vòng 2 thập kỷ tới.
Các chuyên gia đã phân tích dữ liệu phát thải carbon của ngành xây dựng trong giai đoạn 1995 - 2022 và dự báo đến năm 2050, sử dụng mô hình kinh tế toàn cầu EXIOBASE để tính toán toàn bộ chuỗi cung ứng vật liệu và dịch vụ. Kết quả cho thấy lượng phát thải carbon của ngành đã tăng gấp đôi trong ba thập kỷ qua và sẽ tiếp tục tăng gấp 2 một lần nữa vào giữa thế kỷ này nếu không có hành động cụ thể.
Phát thải carbon của ngành xây dựng toàn cầu dự kiến tăng gấp 2 lần vào năm 2050.
Tính đến năm 2022, hơn một nửa tổng lượng phát thải của ngành xây dựng đến từ gạch, vật liệu xi măng, clinker và kim loại, trong đó lĩnh vực xi măng và thép chiếm tỷ trọng cao nhất. Các vật liệu khác như kính, nhựa, hóa chất và hoạt động thi công trực tiếp tại công trường chỉ chiếm phần nhỏ hơn. Tổng thể, ngành xây dựng hiện chiếm khoảng một phần ba lượng phát thải CO₂ toàn cầu, tăng mạnh so với mức 20% năm 1995.
Dân số toàn cầu hiện tăng thêm khoảng 80 triệu người mỗi năm và dự kiến đạt 9,7 tỷ người vào năm 2050. Phần lớn tăng trưởng này tập trung ở các đô thị, kéo theo nhu cầu khổng lồ về nhà ở và hạ tầng. Trong khi đó, các cam kết khí hậu của Thỏa thuận Paris yêu cầu thế giới phải giảm nhanh phát thải để giới hạn mức tăng nhiệt độ dưới 2°C, lý tưởng là 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển hạ tầng và yêu cầu cắt giảm phát thải đang trở thành thách thức lớn nhất đối với ngành xây dựng, đặc biệt là trong lĩnh vực vật liệu xây dựng, nơi phụ thuộc nhiều vào xi măng, clinker và thép.
Báo cáo cho thấy nếu tiếp tục theo kịch bản phát triển hiện nay, phát thải của ngành xây dựng sẽ vượt quá “ngân sách carbon” toàn cầu cho mục tiêu 1,5°C và 2°C chỉ trong vòng 20 năm tới. Đến năm 2050, toàn bộ ngân sách carbon cho mục tiêu 1,5°C có thể bị sử dụng hết chỉ bởi hoạt động xây dựng, khiến việc đạt mục tiêu khí hậu gần như bất khả thi.
Các chuyên gia cũng nhận thấy xu hướng khác biệt giữa các khu vực: phát thải đang dần ổn định tại các nền kinh tế phát triển nhưng lại tăng mạnh ở các quốc gia đang phát triển là nơi tốc độ đô thị hóa cao và vẫn dựa chủ yếu vào vật liệu carbon cao. Sự chênh lệch này tạo thêm áp lực lên các nước công nghiệp, vốn phải vừa cắt giảm phát thải trong nước, vừa hỗ trợ chuyển giao công nghệ và tài chính cho các khu vực khác.
Để đảo ngược xu hướng này, các chuyên gia kêu gọi một “cuộc cách mạng vật liệu” trong ngành xây dựng, chuyển đổi mạnh mẽ từ vật liệu truyền thống phát thải cao như thép và xi măng sang vật liệu carbon thấp, tái chế và sinh học. Cùng với đó, các quốc gia thu nhập cao cần đóng vai trò tiên phong trong đổi mới công nghệ, ban hành quy chuẩn khắt khe hơn và hỗ trợ kỹ thuật cho các nước đang phát triển trong lộ trình giảm phát thải.
Đối với lĩnh vực xi măng, báo cáo là lời cảnh báo rõ ràng về sự cấp bách của quá trình chuyển đổi. Là nền tảng của hầu hết công trình xây dựng, xi măng hiện chiếm tỷ trọng đáng kể trong phát thải toàn cầu. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ sản xuất xi măng xanh, sử dụng nhiên liệu thay thế, giảm tỷ lệ clinker, áp dụng thu hồi và lưu trữ carbon (CCUS) cùng tối ưu hiệu quả năng lượng sẽ là những hướng đi bắt buộc nếu ngành muốn vừa phát triển, vừa đáp ứng yêu cầu giảm phát thải toàn cầu.
Báo cáo đặt ra cảnh báo mạnh mẽ cho toàn ngành xây dựng, trong đó lĩnh vực xi măng đóng vai trò then chốt. Chuyển đổi sang mô hình sản xuất carbon thấp không chỉ là yêu cầu quốc tế mà còn là cơ hội để lĩnh vực này nâng cao năng suất xanh, tiết kiệm năng lượng và củng cố vị thế bền vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cem.Info
