» Sản phẩm vật liệu xây dựng của Việt Nam hiện đã có mặt tại nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ, đây là kết quả đáng ghi nhận, cho thấy chất lượng và năng lực sản xuất của doanh nghiệp trong nước ngày càng được thị trường quốc tế tin tưởng. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp vật liệu xây dựng tiếp tục đầu tư, phát triển sản phẩm chất lượng cao, thị trường trong nước cần có cơ chế pháp lý minh bạch, đủ mạnh để ngăn chặn cạnh tranh không lành mạnh.
Mặc dù hàng hóa vật liệu xây dựng của Việt Nam có thể xuất khẩu đi nhiều nước, nhưng ngay tại thị trường nội địa, không ít doanh nghiệp vẫn gặp khó do hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng trà trộn. Sự thiếu rõ ràng trong phân loại và quản lý chất lượng khiến người tiêu dùng và nhà thầu khó phân biệt, ảnh hưởng đến việc lựa chọn vật liệu cho công trình.
Theo ông Lê Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng), trong vòng 2 năm qua, Bộ đã nhận được nhiều phản ánh từ các Hiệp hội ngành nghềnhư Hiệp hội Gốm sứ xây dựng Việt Nam, Hiệp hội Kính và Thủy tinh Việt Nam, Hiệp hội Xi măng Việt Nam, Hội Bê tông Việt Nam và nhiều đơn vị khác về tình trạng sản phẩm kém chất lượng xuất hiện trên thị trường. Một số cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, thiếu trang thiết bị và kỹ thuật nhưng vẫn cung cấp sản phẩm mang nhãn hiệu, bao bì tương tự hàng đạt tiêu chuẩn, gây nhầm lẫn và ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp sản xuất chính thống. Ngoài ra, cũng xuất hiện tình trạng các công trình sử dụng vật liệu nhập khẩu nhưng không được kiểm soát chất lượng chặt chẽ, dẫn đến ảnh hưởng đến độ bền và an toàn công trình trong quá trình sử dụng.
Đơn cử như trong lĩnh vực xi măng, một số cơ sở sản xuất chưa đủ năng lực về trang thiết bị và nhân lực nhưng vẫn đưa ra thị trường những sản phẩm có tên gọi, nhãn mác gần giống với các sản phẩm chất lượng cao, gây khó khăn cho người tiêu dùng, nhà thầu và nhà đầu tư khi lựa chọn sản phẩm cho công trình.
Vật liệu xây dựng là yếu tố quan trọng, chiếm từ 60 - 70% chi phí của một công trình. Nếu sử dụng vật liệu không đạt chuẩn, chi phí sửa chữa, thay thế có thể lên đến 50% giá trị vật liệu ban đầu, thậm chí có thể chiếm tới 10 - 15% tổng chi phí công trình. Trong các dự án có tổng mức đầu tư lớn, thiệt hại có thể lên tới hàng chục tỷ đồng. Theo chuyên gia khẳng định, các loại vật liệu xây dựng chủ lực như xi măng, gạch ốp lát, sứ vệ sinh, kính xây dựng nếu không được kiểm soát chất lượng có thể gây thiệt hại lớn cho ngành Xây dựng.
Để tăng cường quản lý chất lượng vật liệu xây dựng, Bộ Xây dựng đã ban hành Thông tư 10/2024/TT-BXD, có hiệu lực từ ngày 16/12/2024. Thông tư này quy định cụ thể về việc phân loại sản phẩm theo nhóm, yêu cầu kiểm tra hợp quy đối với các sản phẩm thuộc nhóm 2 (sản phẩm có khả năng gây mất an toàn). Việc kiểm tra theo phương thức 5 sẽ giúp kiểm soát tốt hơn chất lượng hàng hóa trước khi đưa ra thị trường.
Theo ông Lê Nam Hải, Chủ tịch Phân Hội Gốm sứ Việt Nam (VIBCA), việc phân nhóm và kiểm soát chất lượng là bước cần thiết, phù hợp với thông lệ quốc tế. Nhiều quốc gia như Thái Lan, Mỹ, các nước châu Âu đã áp dụng hình thức tương tự để bảo vệ thị trường và quyền lợi người tiêu dùng. Trước đây, do thiếu các quy định chi tiết, thị trường Việt Nam đã từng là điểm đến dễ dàng của hàng kém chất lượng.
Thông tư mới không chỉ tạo cơ sở pháp lý để cơ quan quản lý kiểm soát chất lượng hàng hóa vật liệu xây dựng, mà còn góp phần hỗ trợ doanh nghiệp trong việc bảo vệ thương hiệu, nâng cao uy tín sản phẩm, từ đó tạo môi trường cạnh tranh công bằng.
Ở góc nhìn doanh nghiệp, bà Lương Thị Thu Giang, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Đầu tư Thông minh Đa tầng SXC cho biết, các doanh nghiệp nhập khẩu vật liệu xây dựng chính ngạch hiện vẫn gặp khó khăn khi đưa sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế vào Việt Nam. Trong khi đó, hàng lậu và hàng không rõ nguồn gốc lại lưu thông dễ dàng, tạo sự bất bình đẳng trong cạnh tranh.
Doanh nghiệp kiến nghị cần có hướng dẫn cụ thể trong thực hiện các quy định kiểm tra chất lượng, đồng thời rút gọn thủ tục hành chính để giảm chi phí và thời gian cho doanh nghiệp. Cùng với đó, công tác giám sát thị trường cần được thực hiện thường xuyên, minh bạch. Việc kiểm soát chặt chẽ chất lượng vật liệu xây dựng không chỉ giúp bảo vệ người tiêu dùng và các công trình xây dựng, mà còn là động lực để doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và hướng đến thị trường quốc tế một cách bền vững.
ximang.vn (TH)
