Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, hiện nay trên địa bàn tỉnh đã có 7 cơ sở sản xuất VLXKN với công suất 204 triệu viên QTC (quy tiêu chuẩn)/năm và có 2 dự án đang đầu tư xây dựng với công suất thiết kế là 30 triệu viên QTC/năm tại các huyện, thị, thành phố. Các đơn vị này đã công bố chất lượng sản phẩm, hàng hóa theo quy định của Tiêu chuẩn Kỹ thuật Quốc gia TCVN 6477:2011 và đã công bố giá tại Thông báo giá Liên Sở Tài chính - Xây dựng tỉnh.
Với năng lực và công suất như hiện nay, có thể thấy nguồn cung các sản phẩm rất dồi dào, có đủ khả năng đáp ứng cho các nhu cầu xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp. Tuy nhiên, thực tế nhu cầu sử dụng các sản phẩm
gạch không nung hiện nay còn rất hạn chế.
Sau khi nghiên cứu, cuối năm 2012, Công ty CP Sản xuất Vật liệu xây dựng và Thương mại Huy Hoàng đã mạnh dạn đầu tư 12,5 tỷ đồng mua dây chuyền công nghệ cao sản xuất gạch không nung với tổng công suất 12 triệu viên/năm. Sản phẩm của công ty chủ yếu cung ứng cho các đơn vị xây dựng trên địa bàn tỉnh, việc cung ứng sản phẩm mới chỉ theo đơn đặt hàng, vì thế công suất máy mới đạt từ 40 đến 45%. Trong khi người dân đã quá quen thuộc với gạch truyền thống, gạch không nung sản xuất bằng công nghệ mới khi tiếp cận thị trường đã gặp không ít thách thức, vẫn còn nhiều người dân chưa hiểu, còn hoài nghi về sản phẩm mới.
Năm 2013, Công ty TNHH Hảo Phụng (Nga Sơn) cũng đã đầu tư dây chuyền sản xuất gạch không nung. Hệ thống dây chuyền máy móc thiết bị sản xuất có công suất của nhà máy là 12 triệu viên QTC/năm. Hiện sản phẩm gạch không nung của Công ty đã có các đơn đặt hàng sản xuất. Tuy nhiên việc mở rộng thị trường tiêu thụ ở khu vực nông thôn đang rất hạn chế vì người dân chưa thực sự tin dùng.
Trong thời gian qua, Bộ Xây dựng và UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành đầy đủ các văn bản pháp lý, các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, định mức để đưa VLXKN vào công trình xây dựng. Và mới đây nhất, ngày 26/8/2014, UBND tỉnh đã ra kế hoạch thực hiện “Chương trình phát triển VLXKN đến năm 2020 và lộ trình xóa bỏ lò gạch thủ công trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa”. Tuy nhiên, hiện nay sản phẩm gạch không nung trên địa bàn tỉnh mới cung cấp cho một phần nhỏ các công trình, dự án trên địa bàn tỉnh, lượng tiêu thụ chậm, hàng tồn nhiều dẫn tới sản xuất bị ngừng trệ. Tính đến năm 2013 và 6 tháng đầu năm 2014, sản lượng tiêu thụ gạch không nung trên địa bàn tỉnh chỉ đạt khoảng 10% so với công suất thiết kế.
Nguyên nhân của thực trạng trên đầu tiên phải kể đến ảnh hưởng từ việc bất động sản đóng băng, kinh tế suy thoái những năm gần đây, đã làm cho ngành vật liệu xây dựng rơi vào tình trạng khó khăn. Mặt khác, nhiều chủ đầu tư, nhà thầu, người tiêu dùng xây dựng không có nhiều thông tin về sản phẩm này mặc dù đây là loại vật liệu rất thân thiện với môi trường.
Thêm vào đó, sử dụng vật liệu xây đất sét nung truyền thống đã ăn sâu vào quan niệm của người dân, giá cả của vật liệu này lại rẻ hơn. Đó là nguyên nhân khiến người dân e ngại khi chọn lựa. Cùng với đó, cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển gạch không nung chưa rõ ràng. Chính sách hiện nay chỉ mới dừng ở việc bắt buộc sử dụng đối với các công trình từ 9 tầng trở lên. Bên cạnh đó, khung chế tài cho việc thực thi chính sách khuyến khích vật liệu không nung chưa đủ mạnh để xử lý những công trình vi phạm. Các địa phương vẫn còn thiếu nguồn lực và kiến thức cần thiết để triển khai chương trình phát triển vật liệu không nung.
Để phát triển bền vững sản xuất và thị trường tiêu thụ gạch không nung, các doanh nghiệp cần phải đầu tư chiều sâu, ứng dụng công nghệ tiên tiến. Đồng thời, cần hoàn chỉnh việc ban hành hệ thống quy chuẩn, quy trình kỹ thuật thi công, các định mức, tạo điều kiện thuận lợi cho chủ đầu tư và nhà thầu trong việc đưa các loại sản phẩm này vào công trình. Các địa phương cũng cần đẩy mạnh hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc giúp người dân tiếp cận, khuyến khích sử dụng gạch không nung trong xây dựng nhà ở, nhằm tiết kiệm chi phí, thân thiện với môi trường.
Quỳnh Trang (TH/ Báo Thanh Hóa)