Xuất khẩu xi măng và clinker sang châu Phi tăng mạnh do nhu cầu xây dựng bùng nổ

Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh dân số châu Phi tiếp tục tăng mạnh, quá trình đô thị hóa và đầu tư hạ tầng liên tục mở rộng khiến nhu cầu xây dựng bùng nổ. Đồng thời, các nhà sản xuất xi măng châu Á dư thừa công suất và đẩy mạnh xuất khẩu với mức giá cạnh tranh, tạo ra sự dịch chuyển đáng kể của dòng hàng trên thị trường quốc tế. Điều này khiến hoạt động thương mại và vận tải biển cho xi măng và clinker tại khu vực này trở nên sôi động, dù đi kèm những thách thức về chi phí và năng lực sản xuất.

Theo Công hội Hàng hải quốc tế và vùng Baltic (BIMCO), nhu cầu xây dựng của châu Phi tăng mạnh khiến xuất khẩu xi măng và clinker vào khu vực này tăng tới 39% trong 11 tháng đầu năm 2025. Tăng trưởng chủ yếu đến từ các dự án nhà ở, công trình thương mại và những chương trình mở rộng hạ tầng trong bối cảnh thu nhập người dân cải thiện và nhu cầu xây dựng tăng. Nhiều quốc gia tại châu lục này không đủ công suất sản xuất, đặc biệt là clinker, khiến nhập khẩu xi măng và clinker trở thành nguồn cung chính.

Đà tăng của nhu cầu tại châu Phi phản ánh bức tranh dài hạn của khu vực. Dân số được dự báo tăng gấp 2 vào năm 2050 và dự kiến đến năm 2040 sẽ có hơn 70% các công trình được xây dựng. Chính phủ nhiều quốc gia tại châu Phi đang đẩy mạnh xây dựng đường giao thông, cầu và đập khiến nhu cầu xi măng tiếp tục tăng mạnh. Theo công ty phân tích dữ liệu và nghiên cứu thị trường Industrial Info Resources ghi nhận hiện hơn 200 dự án xi măng đang được đầu tư tại châu Phi với tổng vốn gần 14 tỷ USD. Khoảng 51% là dự án mới hoàn toàn, 40% là mở rộng công suất và hơn một nửa tổng mức đầu tư vẫn đang trong giai đoạn chuẩn bị.

Đông Phi là khu vực có mức đầu tư lớn nhất, hơn 6,3 tỷ USD trên 77 dự án. Ethiopia dẫn đầu với hơn 1,4 tỷ USD, bao gồm kế hoạch đầu tư xây dựng nhà máy xi măng tích hợp khoảng 300 triệu USD công suất 2 triệu tấn/năm. Tanzania đứng sau với 1,39 tỷ USD, trong đó có dự án xây dựng nhà máy xi măng công suất 3 triệu tấn/năm tại Mkinga với mức đầu tư khoảng 700 triệu USD. Kenya và Uganda cũng ghi nhận mức đầu tư khoảng 1 tỷ USD cho mỗi quốc gia.

Tây Phi có 55 dự án tổng mức đầu tư khoảng 5,04 tỷ USD, trong đó Nigeria chiếm phần lớn với các khoản đầu tư của Dangote Industries trị giá hơn 1,3 tỷ USD. Một trong những dự án lớn là nhà máy xi măng công suất 6 triệu tấn/năm tại Itori khoảng 600 triệu USD. Bắc Phi có mức đầu tư 1,37 tỷ USD với 53 dự án, tập trung tại Ai Cập, Morocco và Libya, chủ yếu là các dự án bổ sung dây chuyền hoặc mở rộng công suất. Nam Phi ghi nhận với mức đầu tư khoảng 412 triệu USD cho 16 dự án, hướng đến việc tăng sản lượng xi măng trong bối cảnh khu vực này phải cạnh tranh với nguồn xi măng nhập khẩu giá rẻ.

Sự bùng nổ nhập khẩu khiến tuyến vận tải xi măng và clinker trở nên nhộn nhịp hơn. Các tàu Supramax và Handysize tiếp tục chiếm ưu thế chiếm khoảng 60% lượt vận chuyển và 38% khối lượng hàng. Việc nhập khẩu xi măng và clinker từ châu Á khiến quãng đường vận chuyển kéo dài, góp phần đẩy nhu cầu vẩn chuyển tính theo tấn - dặm tăng 23% so với cùng kỳ.

Bên cạnh châu Phi, hoạt động vận chuyển cũng tăng tại các khu vực như Đông Á, Đông Nam Á và một số quốc gia tại khu vực châu Mỹ. Các nhà xuất khẩu xi măng và clinker châu Á tiếp tục chịu áp lực dư thừa công suất và nhu cầu tiêu thụ nội địa suy yếu, khiến việc đẩy mạnh xuất khẩu gia tăng. Trung Quốc tăng 135% xuất khẩu xi măng đường biển, trong khi Việt Nam vẫn là nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới với mức tăng 16%. Tại Mỹ, nhập khẩu tăng nhẹ dù thuế cao hơn do sản lượng clinker nội địa sụt giảm.

Triển vọng thương mại xi măng toàn cầu được đánh giá tích cực nhờ nhu cầu lớn từ châu Phi và mức giá cạnh tranh. Tuy vậy, những hạn chế về hạ tầng vận chuyển và nguồn điện vẫn gây áp lực chi phí với các nhà sản xuất tại khu vực này. Một số quốc gia tại châu Phi tiếp tục đối mặt với sự cạnh tranh từ nguồn xi măng giá rẻ nhập khẩu. Cùng lúc, thị trường Mỹ cho thấy dấu hiệu giảm nhiệt khi số giấy phép xây dựng sụt giảm, có thể tạo ra những điểm yếu trong ngắn hạn.

Cem.Info