» Ngày 09/06/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 06/2022/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon. Nghị định mới này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc thiết lập hành lang pháp lý cho vận hành thị trường carbon tại Việt Nam và siết chặt nghĩa vụ giảm phát thải đối với các ngành công nghiệp phát thải lớn như xi măng, sắt thép và nhiệt điện.
Giảm phát thải khí nhà kính đang trở thành mục tiêu bắt buộc đối với các ngành công nghiệp có mức tiêu thụ năng lượng và phát thải cao. Trong đó, lĩnh vực sản xuất xi măng với đặc thù tiêu hao nhiên liệu lớn và phát thải CO₂ trực tiếp từ quy trình nung clinker được xem là một trong những đối tượng trọng tâm trong chiến lược giảm phát thải của Việt Nam. Việc Chính phủ đưa ngành Xi măng vào diện quản lý hạn ngạch phát thải từ năm 2025 không chỉ thể hiện quyết tâm trong lộ trình trung hòa carbon, mà còn tạo cơ sở pháp lý để ngành chuyển dịch theo hướng phát triển bền vững.
Nghị định số 119/2025/NĐ-CP nhằm điều chỉnh, bổ sung Nghị định 06/2022/NĐ-CP với trọng tâm là làm rõ cơ chế phân bổ hạn ngạch khí nhà kính và thúc đẩy vận hành thị trường carbon tại Việt Nam. Theo Nghị định, từ giai đoạn 2025 - 2026, các cơ sở sản xuất xi măng, cùng với nhà máy nhiệt điện và cơ sở sản xuất sắt thép, sẽ được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Danh mục các cơ sở phát thải phải kiểm kê sẽ được Thủ tướng Chính phủ ban hành làm căn cứ xác định. Bộ Nông nghiệp và Môi trường là cơ quan đầu mối, phối hợp với Bộ Công thương và Bộ Xây dựng đề xuất lượng hạn ngạch cho từng cơ sở. Tổng hạn ngạch phát thải sẽ được trình Thủ tướng phê duyệt và phân bổ cụ thể trước ngày 31/12/2025.
Từ các giai đoạn 2027 - 2028 và 2029 - 2030, các Bộ quản lý ngành sẽ chủ động đề xuất danh mục cơ sở và lượng hạn ngạch phát thải hàng năm, gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước ngày 30/6 của năm đầu tiên trong mỗi giai đoạn. Sau đó, hạn ngạch tổng hợp sẽ được trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và phân bổ đến các cơ sở trước ngày 31/10 cùng năm.
Việc xác định hạn ngạch phát thải dựa trên nhiều yếu tố như mức phát thải trên đơn vị sản phẩm, mục tiêu tăng trưởng và giảm phát thải của từng ngành, tiềm năng cải tiến công nghệ và năng lực kỹ thuật, tài chính của từng cơ sở. Phương pháp tính toán chi tiết được quy định tại Phụ lục I - Phương pháp 01 kèm theo Nghị định.
Đặc biệt, các cơ sở được phân bổ hạn ngạch sẽ được phép tham gia giao dịch hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon trên Sàn giao dịch carbon quốc gia theo quy định tại Điều 17. Một đơn vị hạn ngạch tương đương quyền phát thải 1 tấn CO₂ hoặc tương đương. Các tín chỉ carbon đủ điều kiện giao dịch là kết quả giảm phát thải từ ngày 01/01/2021, thuộc các chương trình và cơ chế theo Điều 20 và 20a của Nghị định.
Chi phí triển khai phân bổ hạn ngạch được chi trả từ ngân sách Nhà nước theo phân cấp.
Cơ sở phát thải có trách nhiệm nộp trả lượng hạn ngạch tối thiểu tương đương với lượng phát thải thực tế (sau khi trừ tín chỉ carbon được bù trừ) trước ngày 31/12 của năm kế tiếp giai đoạn phân bổ. Nếu không hoàn thành nghĩa vụ, cơ sở sẽ bị xử phạt theo quy định pháp luật, đồng thời bị trừ vào hạn ngạch của giai đoạn tiếp theo.
Cơ sở hoàn thành nghĩa vụ nộp trả được phép chuyển giao phần hạn ngạch chưa sử dụng sang giai đoạn kế tiếp. Sau 30 ngày kể từ thời hạn nộp trả, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ tiến hành hủy số hạn ngạch chưa sử dụng hoặc không nộp trả, đồng thời cập nhật dữ liệu cho đơn vị vận hành Sàn giao dịch carbon.
Đối với xi măng là lĩnh vực có mức phát thải CO₂ cao trong các ngành công nghiệp, chính sách này sẽ tạo áp lực lớn nhưng cũng mở ra cơ hội thúc đẩy chuyển đổi công nghệ, cải tiến dây chuyền sản xuất và hướng tới giảm phát thải thực chất. Doanh nghiệp ngành Xi măng cần chủ động xây dựng chiến lược kiểm kê phát thải, đầu tư giải pháp giảm phát thải và chuẩn bị sẵn sàng tham gia thị trường carbon trong bối cảnh mới.
Nghị định số 119/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành từ ngày 01/08/2025.
ximang.vn (TH/ Chính phủ)
