Gói tín dụng 50 nghìn tỷ hiệu quả tới đâu?

>> Chính sách tăng trưởng tín dụng giữa ngân hàng – doanh nghiệp VLXD

>> Gói tín dụng cho bất động sản - xây dựng - vật liệu

Hiệu quả trên lý thuyết

Theo giới thiệu của Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (VNCB), chương trình này sẽ liên kết bốn nhà là ngân hàng, chủ đầu tư, nhà thầu, nhà sản xuất vật liệu xây dựng. VNCB sẽ là một ngân hàng trung gian bảo lãnh cho các chủ đầu tư có thể tiếp cận vay vốn của các ngân hàng trong nhóm liên kết dù đang có khoản nợ vay từ các ngân hàng khác. Khi chủ đầu tư vay tiền để đảm bảo tiền được sử dụng đúng mục đích thì số tiền này chỉ dành để trả cho các nhà cung cấp vật liệu xây dựng, nhà thầu. Những người lập ra chương trình này kỳ vọng nó sẽ giúp giảm hàng tồn kho vật liệu xây dựng và bất động sản, tháo gỡ khó khăn cho các dự án đang dở dang.
 

Chương trình này cũng được kỳ vọng sẽ lấy lại niềm tin giữa chủ đầu tư, nhà thầu và nhà cung cấp vật liệu xây dựng vốn đã bị “sứt mẻ” trong thời gian qua. Chủ đầu tư đã không trả được tiền cho nhà thầu, nhà cung cấp vật liệu xây dựng khiến các doanh nghiệp trong lĩnh vực này lao đao. Chương trình này có thể “tái tạo” niềm tin giúp khơi thông những khúc mắc này từ đó kích thích sự phục hồi của thị trường bất động sản và nền kinh tế.

Đối với nhiều ngân hàng chương trình này cũng sẽ có những tác dụng tích cực. Hiện nay, vốn tại các ngân hàng đang bị ứ đọng và đang “khát đầu ra”. Với những khó khăn của thị trường bất động sản như hiện nay thì việc cho vay trong lĩnh vực này vẫn còn khá rủi ro. Do đó, nếu có VNCB “bảo lãnh” thì khoản vay trở nên an toàn hơn và nút thắt tín dụng cho bất động sản có thể được mở ra.

Tuy nhiên, những lập luận trên có thể không hoàn toàn đúng với thực tế của thị trường bất động sản hiện nay.

Rủi ro tiềm ẩn

Nhớ lại năm 2009 khi gói kích cầu hỗ trợ lãi suất được tung ra đã tạo ra một cơn “ảo giác” về sự phục hồi của thị trường bất động sản. Giá nhà đất tại Đà Nẵng và Hà Nội đã lên cơn sốt trong giai đoạn này. Không ít nhà đầu tư, chủ đầu tư đã đẩy mạnh việc vay vốn thực hiện các dự án và bị sa lầy cho đến ngày nay. Điển hình là một số doanh nghiệp đang niêm yết trên sàn đã gặp rất nhiều khó khăn do lao vào những dự án siêu khủng như Bất động sản Phát Đạt, Quốc Cường Gia Lai, Hoàng Quân, Sudico, Hoàng Anh Gia Lai...

Chương trình liên kết bốn nhà có thể tạo ra một hiệu ứng tương tự nếu nó không được kiểm soát. Thật vậy, 50.000 tỉ đồng có thể mua được 3,5 triệu tấn thép xây dựng, tương đương với 70% sản lượng thép xây dựng tiêu thụ ở Việt Nam trong năm 2013, mua được 62 triệu tấn xi măng, bằng 1,3 lần sản lượng xi măng tiêu thụ năm 2013; xây dựng thô được 7 triệu mét vuông nhà, tương đương với khoảng 100.000 căn hộ. So sánh đó cho thấy 50.000 tỉ đồng là một con số không hề nhỏ, do đó nếu được tung vào thị trường bất động sản mà không có sự kiểm soát chặt chẽ có thể gây nên một cơn sốt nhất định.

Một vấn đề cũng khiến không ít người băn khoăn là chương trình này do VNCB và tập đoàn Thiên Thanh chủ trì liệu có đảm bảo tính khách quan, hiệu quả và khả thi. VNCB có tiền thân là Ngân hàng Đại Tín, một ngân hàng vốn rất kém hiệu quả và quy mô rất nhỏ. Ngoài ra, VNCB cũng kém minh bạch khi chưa công bố báo cáo tài chính năm 2012 và 2013 ra công chúng. Được biết hiện nay tổng tài sản của ngân hàng này khoảng hơn 40.000 tỉ đồng, còn theo báo cáo tài chính năm 2011 thì VNCB mới có tổng tài sản 27.000 tỉ đồng. Như vậy, dù mới nâng vốn điều lệ lên 7.500 tỉ đồng vào cuối năm 2013 thì việc cho vay và bảo lãnh cho vay một gói tín dụng 50.000 tỉ đồng dường như vẫn là việc quá sức đối với VNCB.

Trong khi đó, tập đoàn Thiên Thanh là một trong những cổ đông lớn của VNCB. Đây là một tập đoàn đa ngành với số vốn điều lệ khoảng 1.000 tỉ đồng, lĩnh vực kinh doanh chính là vật liệu xây dựng. Trong chương trình liên kết nói trên, tập đoàn Thiên Thanh là trung gian cung cấp vật liệu xây dựng cho chủ đầu tư. Như vậy, liên kết giữa VNCB và Thiên Thanh sẽ hình thành một nhóm lợi ích. Do đó, liệu hoạt động bảo lãnh, cho vay, cung cấp vật liệu xây dựng tuân thủ các nguyên tắc thị trường và đảm bảo tính khách quan?

Bên cạnh các rủi ro nêu trên, chương trình này cũng có thể làm cho tình trạng nợ xấu thêm trầm trọng. Thị trường bất động sản vẫn còn rất khó khăn, những doanh nghiệp có năng lực tài chính kém và dự án không còn khả thi mới không thể vay được vốn ngân hàng khác. Nay, nếu các doanh nghiệp này được VNCB cho vay hoặc bảo lãnh cho vay để tiếp tục đổ tiền vào dự án, thì chuyện gì sẽ xảy ra. Nếu đầu ra không được đảm bảo thì nợ xấu lại càng thêm trầm trọng. Một rủi ro khác là doanh nghiệp hoàn toàn có thể lợi dụng chương trình này để đảo nợ, che giấu tình trạng tài chính thực sự của mình.