Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon mới (CBAM) là một mấu chốt trong chiến lược nhằm giảm 55% lượng khí thải CO2 của các ngành công nghiệp EU từ năm 1990 - 2030. Từ năm 2027, 27 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu (EU) sẽ bắt đầu tính phí các nhà xuất khẩu xi măng ở nước thứ ba đối với lượng khí thải CO2 từ các sản phẩm của họ được bán trong khối.
Rò rỉ carbon đã ảnh hưởng đến Chương trình mua bán khí thải (ETS) của EU kể từ khi thành lập vào năm 2005. Theo Cemburea, hiệp hội xi măng châu Âu, cho rằng lượng nhập khẩu xi măng từ nước thứ 3 tăng đột biến 300% tính đến năm 2021.
Năm 2020, EU đã nhập khẩu xi măng và bê tông trị giá 383 triệu USD qua biên giới bên ngoài của mình, giảm 17% so với cùng kỳ năm ngoá (so với 463 triệu USD vào năm 2019). Trung Quốc chiếm 167 triệu USD chiếm 43% xuất khẩu xi măng và bê tông toàn cầu sang EU vào năm 2020, tiếp theo là Việt Nam với 34 triệu USD chiếm 9% và Vương quốc Anh với 30 triệu USD chiếm 7,9%.
Trung Quốc
Kế hoạch mua bán khí thải đầu tiên của Trung Quốc tròn một tuổi vào ngày 16 tháng 7 năm 2021. Kế hoạch này bao gồm hơn hai lần lượng khí thải CO2 được tính theo EU ETS, có thể mang lại sức mạnh tổng hợp rõ ràng cho chính sách năng lượng của EU và chính sách của đối tác thương mại chính. Ngược lại, tín dụng carbon của Trung Quốc có giá bằng 8,5% giá tín dụng ETS của EU vào ngày 29/6/2022, với tốc độ tăng trưởng chỉ 10% so với cùng kỳ năm ngoái, bằng 53% theo giá tín dụng ETS của EU. Các nhà xuất khẩu xi măng Trung Quốc chưa sẵn sàng đáp ứng CBAM theo các điều khoản riêng của họ.
Trung Quốc có kế hoạch đạt mức phát thải CO2 ròng bằng 0 vào năm 2060 thông qua quá trình chuyển đổi năng lượng mà nước này đã đầu tư 266 triệu USD vào năm 2021, nhiều hơn cả sáu quốc gia xếp hạng tiếp theo cộng lại. Trong tương lai trung hạn, CBAM có thể trở thành cầu nối xanh, kết nối với các chính sách giảm phát thải của Trung Quốc trong một biện pháp biên giới carbon duy nhất để gây quỹ cho quá trình chuyển đổi bền vững của các nước đang phát triển.
Thổ Nhĩ Kỳ
Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp 3,3% lượng xi măng và bê tông nhập khẩu của EU vào năm 2020 do đó, quốc gia này có nguy cơ cao phải hứng chịu bất kỳ tác động bất lợi nào của CBAM. Việc Thổ Nhĩ Kỳ phê chuẩn Thỏa thuận Paris vào cuối năm 2021 là một trong những kết quả tích cực của CBAM.
Liên Hợp Quốc vẫn chưa nhận được một kế hoạch hành động khí hậu nào từ chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ phù hợp với các cam kết của họ. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ không chuyển đổi trong khung thời gian ngắn do CBAM cung cấp, ngành xi măng của nước này có thể tăng cường tập trung hiện tại vào thị trường Tây Phi, nơi nước này nắm giữ lần lượt 55% và 46% thị phần nhập khẩu xi măng và clinker vào Ghana và Bờ Biển Ngà.
Bắc Mỹ
Các cuộc thảo luận về tác động của CBAM ở Canada và Hoa Kỳ gắn liền với các cuộc thảo luận đang diễn ra của các quốc gia đó về các cơ chế điều chỉnh có thể có của riêng họ. Hiện tại, các tỉnh và tiểu bang riêng lẻ chịu trách nhiệm thực hiện định giá carbon.
Một kế hoạch mua bán khí thải quốc tế, được gọi là Sáng kiến Khí hậu Phương Tây, đã tồn tại giữa bang California của Hoa Kỳ và tỉnh Quebec của Canada. Chính phủ Canada đang tiến hành tham vấn về các khoản tín dụng điều chỉnh carbon theo biên giới (BCA) của liên bang trong bối cảnh định giá toàn nền kinh tế.
Điều chỉnh biên giới carbon trước đây là một mục trong Chương trình nghị sự về chính sách thương mại của Hoa Kỳ vào năm 2021, nhưng đã biến mất vào năm 2022. Tổng thống Biden cam kết áp đặt phí điều chỉnh carbon hoặc hạn ngạch đối với hàng hóa sử dụng nhiều carbon từ các quốc gia không đáp ứng các nghĩa vụ về khí hậu và môi trường trong thời gian ứng cử của mình trong cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ năm 2020.
Các nước châu Âu khác
Ngành công nghiệp xi măng của Vương quốc Anh dự kiến sẽ phải trả thêm 30,1 triệu USD/năm cho CBAM.
Một báo cáo vào tháng 11/2021 của Trung tâm Phân tích & Tài nguyên Ukraine (Xã hội và Môi trường) đã kết luận rằng các nhà sản xuất xi măng lớn nhất và hiện đại nhất của Ukraine sẽ không chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ CBAM khi xuất khẩu sang EU. Vào thời điểm đó, chiến lược của Ukraine bao gồm sự liên kết với bất kỳ CBAM nào trong tương lai.
ximang.vn (TH/ Globalcement)
