» Trước áp lực thiếu hụt cát sỏi phục vụ các công trình đầu tư công và tình trạng giá vật liệu leo thang bất thường, tỉnh Quảng Nam đang triển khai hàng loạt giải pháp nhằm bình ổn thị trường, tháo gỡ những “điểm nóng” về nguồn cung, đặc biệt trong bối cảnh liên kết vùng với TP. Đà Nẵng sau sáp nhập một số dự án và chương trình mục tiêu quốc gia.
Là địa phương giữ vai trò cung ứng vật liệu xây dựng chủ lực cho cả Quảng Nam và TP. Đà Nẵng, Quảng Nam hiện đối mặt với áp lực lớn về nhu cầu cát xây dựng. Giá cát tăng cao do mất cân đối cung - cầu, trong khi nhiều mỏ cát trên địa bàn hết hạn khai thác, chưa được cấp phép lại hoặc chưa tổ chức đấu giá. Tình trạng đẩy giá trong các phiên đấu giá quyền khai thác khoáng sản cũng khiến mặt bằng giá bị đẩy lên mức bất hợp lý, ảnh hưởng tiến độ hàng loạt dự án sử dụng vốn Nhà nước. Trước thực trạng này, tỉnh đang ráo riết rà soát thủ tục, kiến nghị thay đổi cơ chế pháp lý và tăng cường giám sát để sớm ổn định thị trường.
Hiện toàn tỉnh Quảng Nam có 12 khu vực khai thác cát đang còn hiệu lực với tổng trữ lượng hơn 970.000 m³, công suất khai thác theo thiết kế là 156.000 m³/năm. Bên cạnh đó, 12 mỏ cát đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản đang thực hiện thủ tục cấp phép thăm dò, khai thác và các hồ sơ liên quan. Ngoài ra, có 3 mỏ cát ở Điện Bàn, Quế Sơn, Duy Xuyên dù đã được phê duyệt nhưng UBND các địa phương này chưa tổ chức đấu giá.
Nhiều mỏ cát lớn hết hạn khai thác ảnh hưởng đến nguồn cung vật liệu trên địa bàn Quảng Nam và TP. Đà Nẵng.
Theo ông Bùi Ngọc Ảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Nam, trữ lượng cát của tỉnh rất lớn, song vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu xây dựng ngày càng cao trên địa bàn Quảng Nam và TP. Đà Nẵng. Đà Nẵng lại không có quy hoạch cấp phép khai thác mỏ cát nên phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn cung từ Quảng Nam. Tuy nhiên, các mỏ cát lớn ở Đại Lộc, Duy Xuyên, Điện Bàn đã hết hạn giấy phép và không được gia hạn do vướng quy định pháp luật, trong khi việc đấu giá chậm triển khai.
Cùng với đó, công tác kiểm tra, kiểm soát chặt hoạt động khai thác khoáng sản khiến nhiều doanh nghiệp lo ngại trong việc tham gia khai thác và kinh doanh cát. Giá cát xây dựng thời gian qua vì thế tăng đột biến, có thời điểm đạt mức 700.000 - 800.000 đồng/m³.
Tình trạng đội giá trong các phiên đấu giá mỏ cát khiến thị trường biến động mạnh. Đơn cử tại phiên đấu giá ngày 19/6 ở huyện Đại Lộc, 3 mỏ cát với giá khởi điểm chỉ vài tỷ đồng đã được các doanh nghiệp trúng đấu giá với mức cao gấp 64 - 105 lần. Giá cát xây dựng quy đổi tại mỏ dao động từ 622.000 đến gần 889.000 đồng/m³, chưa bao gồm thuế và chi phí đầu tư.
Trước tình hình đó, UBND tỉnh Quảng Nam đã khẩn trương rà soát toàn bộ các mỏ đá, đất san lấp, cát, sỏi đủ điều kiện đưa ra đấu giá và đốc thúc các đơn vị trúng đấu giá sớm hoàn thiện hồ sơ để được cấp phép thăm dò, khai thác. Đồng thời, các chủ đầu tư dự án sử dụng vốn nhà nước được chỉ đạo phối hợp với các nhà thầu thực hiện nhanh các thủ tục cấp phép khai thác không qua đấu giá (trong trường hợp được phép) để đảm bảo tiến độ thi công.
Các doanh nghiệp đang sở hữu mỏ có hiệu lực phải đưa mỏ vào hoạt động đúng công suất trong giấy phép. Theo ông Bùi Ngọc Ảnh, Sở đang tham mưu UBND tỉnh rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục liên quan đến khai thác khoáng sản xuống còn 1/3 so với quy định, đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giám sát khai thác tại các mỏ.
Tại buổi làm việc với đoàn công tác Bộ Nông nghiệp và Môi trường cuối tuần qua, ông Phan Thái Bình, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Nam kiến nghị cho phép bỏ qua thủ tục đấu giá và cấp phép thăm dò đối với các trường hợp khai thác cát sỏi ở sông, suối nhỏ, hoặc khai thác cát phục vụ dân sinh tại chỗ với khối lượng không quá 10.000 m³, thời gian khai thác không quá 1 năm, có sự giám sát của chính quyền địa phương. Việc này sẽ tạo thuận lợi cho thi công các công trình thuộc 3 chương trình mục tiêu quốc gia và các dự án xóa nhà tạm vùng núi.
Quảng Nam cũng đề xuất sửa đổi quy định tiền đặt trước trong đấu giá khoáng sản tại điểm a khoản 24 Điều 1 Luật số 37/2024/QH15. Theo đó, thay vì quy định tiền đặt trước tối thiểu 10% và tối đa 20% giá khởi điểm, nên nâng mức tối đa lên đến 100% và cho phép nộp theo tỷ lệ thuận với từng vòng đấu. Đồng thời, cần có quy định cụ thể về thời điểm dừng đấu giá khi xuất hiện dấu hiệu bất thường. Đây là giải pháp để ngăn chặn tình trạng đẩy giá ảo và hạn chế doanh nghiệp thiếu năng lực tham gia đấu giá.
Về đảm bảo nguồn cung cho đầu tư công, ông Bình khẳng định các công trình mới được duyệt sẽ có mỏ vật liệu đi kèm. Tuy nhiên, các dự án đã triển khai trước đó thì gặp khó khăn do các mỏ đã hết trữ lượng, chưa được chỉ định mỏ thay thế hoặc bổ sung, ảnh hưởng lớn đến tiến độ và gây áp lực lên giá vật liệu.
Cem.Info
