• Quá trình hình thành và phát triển:
Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang (tiền thân là Xí nghiệp Xi măng Yên Lĩnh) được khởi công xây dựng từ năm 1977 trên địa bàn xã Tân Long, huyện Yên Sơn và xã Tràng Đà, TP. Tuyên Quang với công suất thiết kế ban đầu là 1 vạn tấn/năm.
Để đáp ứng nhu cầu của thị trường, góp phần thực hiện chương trình phát triển kinh tế xã hội của tỉnh, được sự đồng ý của UBND tỉnh Tuyên Quang từ năm 1991 đến năm 2003, Xí nghiệp đã đầu tư xây dựng thêm 3 dây chuyền sản xuất gồm: 1 dây truyền sản xuất xi măng lò đứng với công suất thiết kế 1 vạn tấn/năm; 1 dây chuyền sản xuất xi măng lò đứng công suất thiết kế 8 vạn tấn/năm và 1 hệ thống lò nung bằng phương pháp khô hiện đại với công suất 270.000 tấn xi măng/năm, nhằm đáp ứng nhu cầu sử dụng xi măng tại thị trường một số tỉnh phía Bắc và giải quyết việc làm cho người lao động và đã đáp ứng được yêu cầu của người tiêu dùng trong thời điểm đó.
Nhà máy Xi măng Tuyên Quang.
Thực hiện Nghị định số 64/2002/NĐ-CP ngày 19/06/2002 của Chính phủ về việc chuyển đổi doanh nghiệp Nhà nước thành Công ty Cổ phần và công văn số 1683/UBND Ngày 3/8/2004 của UBND tỉnh Tuyên Quang về việc đẩy nhanh công tác cổ phần hóa và sắp xếp lại tại các doanh nghiệp Nhà nước.
Xí nghiệp là doanh nghiệp Nhà nước đã được chuyển đổi mô hình quản lý thành Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang từ 01/04/2005 theo Quyết định số 1344/QĐ-CT ngày 04/11/2004 của Chủ tịch UBND tỉnh Tuyên Quang, Công ty có vốn điều lệ là 55 tỷ đồng, trong đó vốn Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối (51%).
Ngày 30/12/2008, Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang đã khánh thành và đưa nhà máy Xi măng Tuyên Quang sử dụng công nghệ lò quay hiện đại với công suất thiết kế 700 tấn clinker/ngày, tương đương 270.000 tấn xi măng/năm vào hoạt động. Nhà máy được xây dựng với tổng số vốn đầu tư là 287 tỷ đồng bằng nguồn vốn vay ngân hàng và vốn tự có. Việc thay thế công nghệ lò đứng lạc hậu bằng công nghệ lò quay không những giúp tăng chất lượng, sản lượng và tính cạnh tranh của sản phẩm mà còn đảm bảo các tiêu chuẩn về môi trường, tiết kiệm nhiên liệu, đạt tiêu chuẩn chất lượng ISO 9001-2000.
Ngày 11/5/2016, UBND tỉnh Tuyên Quang có văn bản số 1106/UBND-TH về việc đồng ý chủ trương thoái vốn Nhà nước tại Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang theo đề nghị của Sở Tài chính tỉnh Tuyên Quang. Ngày 24/10/2016 UBND tỉnh Tuyên Quang có Quyết định số 1478/QĐ-UBND về việc phê duyệt Phương án thoái vốn nhà nước tại Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang. Ngày 30/3/2017 Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội đã tổ chức bán đấu giá thành công cổ phần của Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang do UBND tỉnh Tuyên Quang sở hữu.
Tháng 6/2017, sau khi UBND tỉnh Tuyên Quang thoái vốn Nhà nước tại Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên Quang. Hội đồng quản trị và ban Giám đốc công ty đã bắt tay vào tổ chức lại toàn diện các mặt hoạt động của công ty như: ổn định tư tưởng và sắp xếp hợp lý lực lượng lao động, thực hiện khoán chi phí cụ thể từng công đoạn sản xuất, đồng thời tiến hành cải tạo, đầu tư máy móc thiết bị, dây chuyền công nghệ mới với giá trị hơn 100 tỷ đồng (do dây chuyền công nghệ cũ sau 3 lần cải tạo đã cũ và lạc hậu)...
Năm 2019, Công ty Cổ phần Xi măng Tuyên ra mắt thêm nhãn hiệu Xi măng Yên Sơn. Đây là sản phẩm thứ 2 sau sản phẩm Xi măng Tuyên Quang được đưa ra thị trường tiêu thụ đã đánh một dấu mốc quan trọng của ngành công nghiệp, xây dựng tỉnh Tuyên Quang nói chung và doanh nghiệp nói riêng. Xi măng Yên Sơn được sản xuất từ hỗn hợp clinker, thạch cao và phụ gia. Sản phẩm có ưu điểm nổi bật như tăng khả năng chống tác động của sunfate và cloric chống ăn mòn hoá học; giảm nứt vỡ cấu trúc do phản ứng kiềm, duy trì độ sụt tốt hơn, linh động, dễ bơm. Sản phẩm được lựa chọn sử dụng công nghiệp, phù hợp với môi trường khối lớn hoặc môi trường xâm thực.
Hiện doanh nghiệp có một số sản phẩm tiêu thu trên thị trường như: xi măng portland hỗn hợp PCB30, PCB40 (xi măng bao và xi măng rời) theo TCVN 6260-2009, sản phẩm clinker CPC50 theo TCVN 7024-2013.
XM Tuyên Quang