Xi măng là mặt hàng đặc thù, thời hạn sử dụng khoảng 60 ngày, không thể để lâu, nên không thể sản xuất rồi cất kho. Thực tế từ cuối năm 2022 đến nay, nhiều nhà máy xi măng đã phải dừng lò, có nhà máy 2 lò, phải dừng 1 lò; nhà máy 3 lò dừng 2 lò, còn 1 lò hoạt động…
Doanh nghiệp xi măng đang gánh áp lực cực lớn, đó là cầu xi măng giảm, giá bán giảm nhưng giá điện,
giá than và giá nguyên nhiên liệu đầu vào cho sản xuất xi măng tăng, hoặc đang ở mức cao, khiến hiệu quả sản xuất kinh doanh bị ảnh hưởng.
Ngày 27/4/2023, EVN đã có Quyết định số 377/QĐ-EVN điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân là 1.920,3732 đồng/kWh (chưa gồm thuế GTGT). Như vậy, mỗi kWh tăng thêm gần 56 đồng, tương đương tăng 3% so với giá điện bán lẻ bình quân hiện hành. Thời gian áp dụng từ 4/5/2023.
Theo Hiệp hội Xi măng Việt Nam, hiện nay, giá điện chiếm 35% chi phí sản xuất. Giá điện tăng, kéo theo giá thành sản xuất tăng. Các chuyên gia kinh tế cho rằng, nếu tính tác động tới giá thành các ngành sản xuất dùng nhiều điện như sản xuất thép, xi măng, giấy thì giá thành thép tăng khoảng 0,18%, giá thành xi măng tăng khoảng 0,45% và giá thành sản xuất giấy tăng khoảng 0,4%.
Riêng lĩnh vực xi măng, chi phí điện chiếm 14 - 15% trên giá vốn hàng bán, trừ những nhà máy lớn sử dụng lò quay xi măng thì chi phí điện chiếm khoảng 9 - 10% giá vốn hàng bán. Ước tính, chi phí điện tăng 3% làm giá vốn hàng bán tăng thêm, tổng lợi nhuận trước thuế của ngành Xi măng giảm 13%, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Khó khăn chồng chất khó khăn, nhiều
doanh nghiệp xi măng loay hoay, xoay xở. Có nhà máy xi măng công suất nhỏ, phải đóng cửa vĩnh viễn; có doanh nghiệp chọn giải pháp tạm thời dừng lò, đóng cửa nhà máy, cho công nhân nghỉ việc; doanh nghiệp lớn thì “khỏe hơn”, lựa chọn giải pháp sản xuất cầm chừng, duy trì chạy 1 hoặc 2 lò.
Trong điều hành sản xuất kinh doanh, ngoài tiết kiệm, tiết giảm chi phí, việc tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, sử dụng chất thải làm nguyên nhiên liệu thay thế trong sản xuất xi măng cần được đẩy mạnh và mong các cấp ngành tháo gỡ khó khăn về thủ tục triển khai và vốn vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Tận dụng nhiệt thừa để phát điện cũng được doanh nghiệp đẩy mạnh, tuy nhiên, khó khăn về vốn và yêu cầu phải bổ sung dự án vào quy hoạch điện lực địa phương cũng là rào cản, cần sự hỗ trợ tích cực của các cấp ngành và chính quyền địa phương.
Đại diện lãnh đạo Hiệp hội Xi măng cho rằng, để giải quyết khó khăn, phải tìm mọi cách để mở rộng thị trường tiêu thụ xi măng trong nước. Cụ thể, cần tăng cường xây dựng nhà ở, nhà công nghiệp, đô thị, nhà ở xã hội, nhà ở công nhân; Tích cực sử dụng xi măng trong xây dựng đường giao thông, cầu cạn... Hiện xi măng trong nước đã dư thừa, Nhà nước cũng cần hỗ trợ xuất khẩu bằng cách giảm hoặc tạm hoãn tăng
thuế xuất khẩu clinker.