» Ngành vật liệu xây dựng là lĩnh vực có mức phát thải lớn trong xây dựng và đóng góp đáng kể vào tổng phát thải quốc gia đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với các mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính được lượng hóa rõ ràng, bám sát cơ sở khoa học và các cam kết quốc tế. Đây là bước tiến quan trọng đánh dấu sự chuyển dịch của Việt Nam từ cam kết sang hành động thực chất trong lĩnh vực vật liệu xây dựng.
Trong bối cảnh lượng phát thải CO₂ của Việt Nam tăng trung bình 6,2% mỗi năm và sản xuất xi măng cùng các loại vật liệu cơ bản vẫn là các lĩnh vực tiêu thụ năng lượng chủ yếu, việc triển khai các giải pháp giảm phát thải ngay trong sản xuất vật liệu xây dựng đang trở thành ưu tiên hàng đầu. Các mục tiêu và giải pháp giảm phát thải đến năm 2030 không chỉ tạo khuôn khổ pháp lý cho doanh nghiệp mà còn mở đường cho một giai đoạn phát triển ngành vật liệu xây dựng dựa trên công nghệ sạch, quản trị carbon và tận dụng nguồn lực quốc tế.
Thống kê của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) cho thấy lượng phát thải CO₂ bình quân đầu người của Việt Nam hiện đạt khoảng 5,2 tấn, cao hơn mức trung bình của các quốc gia thu nhập trung bình tới 45,6%. Trong 10 năm qua, lượng phát thải khí nhà kính tăng đều đặn với tốc độ 6,2% mỗi năm, phản ánh áp lực lớn đặt lên các ngành tiêu thụ nhiều năng lượng như sản xuất vật liệu xây dựng là một nguồn phát thải quan trọng của lĩnh vực xây dựng.
Theo Viện Vật liệu xây dựng (VIBM), Bộ Xây dựng, đến năm 2030, ngành sản xuất vật liệu xây dựng đặt mục tiêu giảm tối thiểu 15,03% lượng phát thải khí nhà kính bằng nguồn lực trong nước, tương đương khoảng 23,2 triệu tấn CO₂. Nếu nhận được hỗ trợ quốc tế, mức giảm có thể tăng lên 30,97 triệu tấn CO₂, tương đương 20,06% theo kịch bản thông thường (BAU). Đây là bước tiến lớn trong triển khai Nghị định 06/2022/NĐ-CP và thực hiện Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu. Để hiện thực hóa mục tiêu, VIBM đã xác định 4 nhóm giải pháp chủ đạo.
Trước hết là giải pháp công nghệ - kỹ thuật, tập trung nghiên cứu và ứng dụng quy trình sản xuất vật liệu xây dựng phát thải thấp, tái sử dụng chất thải công nghiệp, tối ưu hóa tiêu hao năng lượng và thử nghiệm thu hồi carbon trong xi măng, gạch, bê tông.
Cùng với đó, hệ thống quản lý, tiêu chuẩn được hoàn thiện thông qua xây dựng định mức năng lượng, hệ số phát thải và các hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính cho từng cơ sở sản xuất.
Ngoài ra, việc nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp vật liệu xây dựng về sản xuất bền vững được triển khai thông qua hoạt động đào tạo và truyền thông.
Song song với nguồn lực trong nước, ngành vật liệu xây dựng tăng cường hợp tác quốc tế để tiếp cận các quỹ khí hậu toàn cầu, triển khai cơ chế tín chỉ carbon và huy động đầu tư xanh nhằm giảm chi phí chuyển đổi công nghệ.
Theo Viện Vật liệu xây dựng, việc đưa carbon trở lại vòng tuần hoàn của vật liệu là định hướng then chốt giúp ngành vừa giảm phát thải vừa duy trì tăng trưởng ổn định trong bối cảnh xây dựng là lĩnh vực tiêu thụ năng lượng lớn thứ 3 cả nước. Khi quy trình sản xuất vật liệu chuyển sang mô hình tuần hoàn carbon, doanh nghiệp không chỉ giảm rủi ro trước yêu cầu xuất khẩu xanh mà còn gia tăng khả năng cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Các tổ chức quốc tế khuyến nghị Việt Nam đẩy nhanh phát triển thị trường carbon trong nước và tham gia sâu hơn vào các cơ chế tín chỉ carbon toàn cầu. Đây được xem là chìa khóa giúp doanh nghiệp vật liệu xây dựng tiếp cận nguồn vốn khí hậu, đồng thời tạo động lực kinh tế cho những dự án giảm phát thải thực chất.
Với các giải pháp đồng bộ, ngành vật liệu xây dựng được kỳ vọng có thể đóng góp đáng kể vào mục tiêu giảm hơn 50 triệu tấn CO₂ vào năm 2030 từ khối xây dựng và vật liệu. Con số này tương đương việc loại bỏ hàng chục triệu phương tiện phát thải cao khỏi lưu thông hoặc trồng mới hàng tỷ cây xanh là một tác động mang tính hệ thống và lâu dài đối với quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam.
Việt Nam đang được đánh giá là quốc gia thể hiện quyết tâm rõ rệt trong xanh hóa con đường phát triển, khi các ngành, đặc biệt là lĩnh vực vật liệu xây dựng, chủ động nâng cao năng lực đo lường và quản lý phát thải carbon để vừa tối ưu sản xuất, vừa đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường trong tương lai.IFC đánh giá Việt Nam đang nổi lên như một quốc gia có ý chí mạnh mẽ trong xanh hóa con đường phát triển, khi các ngành như vật liệu xây dựng chủ động “học cách đếm carbon” để vừa tối ưu sản xuất, vừa đáp ứng tiêu chuẩn môi trường trong tương lai.
Cem.Info
