Theo Quyết định số 567/QĐ-TTg, ngày 28/4/2010 của Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển vật liệu không nung đến năm 2020 và Chỉ thị số 10/CT-TTg, ngày 16/4/2012 của Thủ tướng Chính phu về tăng cường sử dụng vật liệu không nung, hạn chế sử dụng gạch đất sét nung, vật liệu không nung ra đời với những đặc tính ưu việt trong thiết kế xây dựng, tận dụng tối đa nguồn phụ phẩm dôi dư trong khai thác, sản xuất, góp phần làm giảm ô nhiễm môi trường, giảm thiểu khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính, tiết kiệm nhiên liệu than, dầu, khí, điện… được xem là bước tiến mới trong lĩnh vực xây dựng, dần thay thế cho loại gạch nung bằng đất sét.
Sở Xây dựng Thanh Hóa cho rằng, để thực hiện tốt việc phát triển sản xuất và sử dụng
vật liệu xây không nung trên địa bàn tỉnh theo tinh thần chỉ đạo Chính phủ, Sở Xây dựng đã tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh ban hành các quy định, chính sách khuyến khích phát triển.
Hiện đã có 4 dự án được hỗ trợ đầu tư tại các huyện miền núi với tổng mức 12,756 tỷ đồng và 9 dự án được hỗ trợ theo Chương trình khuyến nông Quốc gia với tổng mức 1,950 tỷ đồng. Ngoài ra, UBND tỉnh cũng đã thống nhất để Sở Xây dựng tổ chức nhiều hội nghị, phổ biến, giới thiệu sản phẩm, công nghệ sản xuất vật liệu xây dựng không nung.
Tại Hội nghị báo cáo tổng kết 10 năm thực hiện chương trình phát triển vật liệu không nung trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa cho thấy, trên địa bàn tỉnh có 49 cơ sở sản xuất
gạch không nung với công suất thiết kế hơn 1 triệu viên/năm, phân bổ trên 24 huyện, thị, thành phố. Sản phẩm sau khi đưa ra thị trường đều được công bố chất lượng heo quy chuẩn của Bộ Xây dựng.
Tuy nhiên, sản lượng sản xuất, sử dụng chỉ đạt từ 25 đến dưới 40% so với công suất thiết kế. Hiện tại, sản phẩm gạch không nung trên địa bàn tỉnh phần lớn là cung cấp cho công trình, dự án vốn ngân sách Nhà nước; các công trình dân sinh chỉ chiếm tỷ lệ từ 15 - 20%. Thống kê từ Sở Xây dựng cho thấy, sản lượng sản xuất loại vật liệu này năm 2020 giảm 1,68%; sản lượng tiêu thụ giảm 6,12%. Trong 6 tháng đầu năm 2021, sản lượng gạch không nung tiếp tục giảm do ảnh hưởng của dịch Covid-19.
Tìm hiểu từ phía người dân, đa phần cho ra những ý kiến nhận xét về một số hạn chế như độ cứng thấp và rất dễ thấm nước, nhưng thoát lại rất lâu, ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Trong khi khí hậu miền Bắc thất thường, độ ẩm cao… nên các chủ đầu tư xây dựng vẫn lựa chọn gạch nung là chủ yếu.
Chủ một doanh nghiệp sản xuất gạch không nung cho biết, sản phẩm gạch không nung được sản xuất trên địa bàn tỉnh là loại gạch xi măng (gạch bê tông cốt liệu), nguyên liệu sản xuất gồm xi măng, đá mạt, cát vàng và phụ gia. Công nghệ sử dụng theo công nghệ ép rung và công nghệ ép tĩnh được chế tạo tại các nước như: Trung Quốc, Việt Nam, Tây Ban Nha.
Nói về nguyên nhân, gạch không nung vẫn chưa được người dân tin dùng, theo chủ doanh nghiệp này lý giải, phần nhiều do tâm lý tin dùng gạch truyền thống lâu nay của người dân, chưa chịu tiếp cận những đặc tính ưu việt của loại vật liệu mới.
Hiện trên thị trường nhiều loại gạch không nung sản xuất từ những công nghệ, dây chuyền thủ công, cho ra sản phẩm kém chất lượng vào thị trường làm ảnh hưởng uy tín, niềm tin của người dân vào
gạch không nung…
Bên cạnh đó, theo phân tích của Sở Xây dựng, hiện các dự án đầu tư sản xuất gạch không nung phân bổ không đồng đều, chủ yếu tập trung các huyện miền xuối, các khu vực thị trấn, lân cận đô thị… mà khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa còn hạn chế…