Thống kê của Sở Xây dựng, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có hơn 80 cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng các loại với công suất thiết kế ước đạt 1.400 triệu viên quy tiêu chuẩn (QTC)/năm. Trong đó, có 44 cơ sở sản xuất gạch xây đất sét nung, với công suất thiết kế đạt hơn 1.140 triệu viên QTC/năm (chiếm 82%). Còn lại là 37 cơ sở gạch xây không nung, với công suất thiết kế đạt hơn 257 triệu viên QTC/năm (đạt 18%).
Năm 2015, nhu cầu sử dụng vật liệu xây dựng gạch cho các công trình ước đạt 900 - 950 triệu viên QTC/năm. Giai đoạn 2016 - 2020 ước đạt 1.100 - 1.150 triệu viên QTC/năm. Riêng gạch không nung tỉnh phấn đấu đến năm 2030, sản phẩm này sẽ chiếm trên 40% thị trường. Từ những số liệu trên có thể thấy về cả công suất thiết kế lẫn thị trường tiêu thụ của sản phẩm gạch không nung so với gạch nung hiện đang có sự chênh lệch tương đối lớn.
Trong khi đó, tỉnh Quảng Ninh đã gia hạn chậm nhất đến năm 2020 sẽ cấm cửa hoàn toàn việc sản xuất gạch đất sét nung tại các loại lò sử dụng công nghệ lạc hậu thay vào đó là các mô hình sản xuất gạch không nung. Tuy nhiên, hiện nay việc chuyển đổi, phát triển các mô hình sản xuất gạch không nung đang gặp không ít khó khăn do đầu ra sản phẩm tiêu thụ còn chậm.
Sản xuất gạch không nung tại nhà máy của Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Quang Minh (phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả).
Nắm bắt chủ trương và định hướng của tỉnh, đầu tháng 6/2016, Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Quang Minh (phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả) đã đầu tư hơn 30 tỷ đồng xây dựng Nhà máy sản xuất gạch không nung Quang Minh. Với dây chuyền sản xuất hiện đại, công suất thiết kế của nhà máy đạt 30 triệu viên QTC/năm. Sau hơn 1 năm đi vào hoạt động do đầu ra sản phẩm không ổn định khiến Nhà máy phải sản xuất cầm chừng.
Ông Nguyễn Đức Minh, Quản đốc Nhà máy gạch không nung Quang Minh, cho biết: Hiện nhà máy có 23 công nhân lao động, trung bình mỗi ngày sản xuất khoảng 20.000 viên gạch QTC/ngày. Tính ra, Nhà máy mới chỉ sản xuất được gần 1/3 công suất thiết kế ban đầu (khoảng gần 10 triệu viên QTC/năm).
Sau hơn 1 năm đi vào hoạt động, Nhà máy mới chỉ ký hợp đồng cung cấp gạch cho một số công trình nhà nước, còn lại lượng tiêu thụ gạch xây dựng của người dân còn rất ít, đa phần họ vẫn quen sử dụng vật liệu gạch nung truyền thống. Đáng ngại hơn, ngoài bị cạnh tranh bởi thị trường gạch truyền thống, bất cập còn ở chỗ một số cơ sở, hộ sản xuất gạch không nung tự phát, không đảm bảo chất lượng (sản xuất chui) vẫn đang trà trộn giá bán rẻ hơn gạch không nung đúng QTC khiến việc tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp bị chững lại.
Báo cáo kết quả kinh doanh năm 2016 của các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng không nung trên địa bàn tỉnh, sản lượng gạch không nung sản xuất cung cấp ra thị trường ước đạt 45 triệu viên gạch QTC. Trong đó mới tiêu thụ được 60% (gần 31 triệu viên); tồn kho 14 triệu viên. Nguyên nhân dẫn đến thị trường gạch không nung tiêu thụ chậm chủ yếu do giá thành gạch không nung cao hơn gạch nung truyền thống, trong khi gạch nung trên địa bàn tỉnh có lượng cung lớn, dồi dào.
Ngoài ra, hình thức mẫu mã sản phẩm gạch không nung chưa đa dạng; dụng cụ, thiết bị chuyên dụng phục vụ thi công vật liệu này chưa phổ biến. Trong đó, độ ổn định của chất lượng gạch chưa được kiểm nghiệm qua thời gian dài khi sử dụng. Tâm lý người tiêu dùng vẫn chưa quen vào sản phẩm gạch không nung...
Thời gian tới, nhằm tháo gỡ những khó khăn giúp các mô hình sản xuất gạch không nung phát triển xứng tầm với tiềm năng và quy hoạch, tỉnh sẽ tập trung phát triển các cơ sở sản xuất gạch xây dựng không nung để bù sản lượng gạch đất sét nung bằng lò sử dụng công nghệ lạc hậu bị xoá sổ. Trong đó, khuyến khích đầu tư các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng không nung đạt chất lượng tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Đồng thời, yêu cầu các địa phương, chủ đầu tư tăng cường thực hiện nghiêm việc thẩm định dự án, thiết kế, dự toán các công trình xây dựng đảm bảo việc sử dụng tỷ lệ gạch xây dựng không nung theo quy định; yêu cầu các chủ đầu tư dự án, nhà máy nhiệt điện, hoá chất, phân bón trên địa bàn tỉnh thực hiện nghiêm giải pháp xử lý tro, xỉ, thạch cao... để làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng không nung.
Quỳnh Trang (TH/ Báo Quảng Ninh)