Phát triển
kinh tế xanh
và bảo vệ môi trường hiện đang là xu thế phát triển chung của hệ thống
kinh tế toàn cầu. Việt Nam là quốc gia đang phát triển, để rút ngắn
khoảng cách, tiếp cận với một nền kinh tế hiện đại, văn minh và hướng
tới một "nền
kinh tế xanh"
trong tương lai không xa, cần phải tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện
những cơ chế, chính sách sát thực. Đồng thời học tập cách thức tiến hành
của các nước đi trước để có một lộ trình và bước đi phù hợp với tình
hình thực tế.
PGS, TS Nguyễn Thế Chinh, Phó Viện trưởng Chiến lược Chính sách
tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết:
Kinh tế xanh và
bảo vệ môi trường
là hai phạm trù chứa đựng những nội hàm khác nhau, nhưng đang có xu
hướng tiến gần nhau trong một phạm trù phổ biến đã được dùng trong mọi
lĩnh vực là "
Phát triển bền vững".
Từ Hội nghị thượng đỉnh về môi trường toàn cầu
Rio de Janeiro (năm 1992) ở Brazil về "Môi trường và Phát triển" đã khởi xướng "Chương trình nghị sự 21" về "
Phát triển bền vững". Kể từ đó đến nay, thế giới đã nỗ lực thực hiện chương trình này.
Tại Việt Nam, tính đến nay có hơn 33 luật và hơn 20 pháp lệnh có nội dung liên quan đến công tác
bảo vệ môi trường như: Luật Đa dạng sinh học, Luật Bảo vệ và phát triển rừng, Luật Đất đai, Luật
Tài nguyên nước, Luật
Khoáng sản... Như vậy, về cơ bản chính sách
bảo vệ môi trường,
các văn bản pháp luật của chúng ta đã tương đối đầy đủ và được thực thi
rộng rãi, dần đi vào chiều sâu với sự kết hợp hài hòa giữa
bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội...
Bên
cạnh đó, nhiều chỉ thị, nghị quyết nhằm tăng cường công tác bảo vệ môi
trường phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước cũng được ban
hành. Mới đây nhất, Hội nghị Ban Chấp hành TW Đảng lần thứ 7, khóa XI đã
ban hành Nghị quyết số 24-NQ/T.W về "Chủ động ứng phó với
biến đổi khí hậu,
tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường", trong đó, nhiệm vụ
trọng tâm là "Thúc đẩy chuyển đổi mô hình tăng trưởng gắn với cơ cấu
lại nền kinh tế theo hướng
tăng trưởng xanh và phát triển bền vững". Đối với nội dung
bảo vệ môi trường, Nghị quyết đã khẳng định "Phát triển ngành kinh tế môi trường trên cơ sở ngành
công nghiệp môi trường, dịch vụ bảo vệ môi trường và tái chế
chất thải. Đẩy mạnh xã hội hóa bảo vệ môi trường, thúc đẩy phát triển, sử dụng năng lượng mới,
năng lượng tái tạo, sản xuất và tiêu dùng bền vững".
Thực tế cho thấy, vấn đề nhận thức, hiểu thế nào là một "nền
kinh tế xanh"
hiện nay ở nước ta vẫn là một khái niệm mới mẻ, đòi hỏi phải có những
nghiên cứu và phổ biến rộng rãi kiến thức từ các cấp lãnh đạo, các nhà
hoạch định chính sách, các doanh nghiệp và người dân. Trong khi đó, "nền
kinh tế xanh" thường gắn liền với sử dụng
năng lượng tái tạo, xây dựng xã hội cacbon thấp, đầu tư khôi phục hệ sinh thái và giải quyết sinh kế gắn liền với phục hồi môi trường...
Tuy
nhiên, công nghệ sản xuất tại Việt Nam hiện nay phần lớn là công nghệ
cũ, tiêu hao năng lượng lớn, cho nên việc thay đổi công nghệ mới phù hợp
với "nền
kinh tế xanh"
đang là thách thức không nhỏ nếu không có sự trợ giúp về vốn và công
nghệ từ các nước phát triển. Việc huy động vốn cho thực hiện mục tiêu
xây dựng "nền
kinh tế xanh"
vẫn còn nhiều khó khăn. Mặc dù Việt Nam đã thoát khỏi ngưỡng của nước
nghèo nhưng tích lũy quốc gia còn quá thấp, lại chưa huy động được các
nguồn lực của toàn xã hội, cho nên ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình
triển khai hướng tới một "nền kinh tế xanh"...
Phát huy lợi thế
về nguồn vốn tự nhiên sẵn có, khắc phục những hạn chế của nhiều nước
trên thế giới đã gặp phải, cũng như hướng tới một "nền kinh tế xanh"
trong tương lai, theo các chuyên gia cần tập trung tạo điều kiện thuận
lợi cho đổi mới mô hình tăng trưởng, trọng tâm là cơ cấu lại nghề
nghiệp, ưu tiên phát triển các ngành có công nghệ cao, phát thải cacbon
thấp;
công nghệ thân thiện với môi trường; sử dụng
tiết kiệm năng lượng và tài nguyên, không gây
ô nhiễm môi trường; phục hồi tài nguyên và hệ sinh thái.
Đồng
thời tăng cường đầu tư phát triển khoa học công nghệ trong nghiên cứu,
hợp tác nghiên cứu các lĩnh vực ngành nghề trong nội hàm của "nền kinh
tế xanh" như: sử dụng
năng lượng tái tạo;
công nghệ sản xuất tiết kiệm tài nguyên, tiêu hao ít năng lượng; công
nghệ giảm phát thải khí nhà kính; hạn chế thấp nhất việc gây ô nhiễm môi
trường. Đổi mới quy hoạch sử dụng đất cho phát triển đô thị, phát triển
giao thông, khu công nghiệp, khu chế xuất, các công trình phúc lợi xã
hội theo hướng dành quỹ đất đủ cho phát triển cây xanh, hồ nước và các
công trình hạ tầng kỹ thuật môi trường theo quy định tiêu chuẩn quốc tế.
Việc
cải cách lại hệ thống
thuế tài nguyên và xem xét lại thuế môi trường
hướng tới phát triển "nền kinh tế xanh" cũng cần sớm được điều chỉnh.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm thay đổi nhận thức của xã
hội để tạo ra sự đồng thuận cao từ lãnh đạo đến người dân và doanh
nghiệp, từ đó thay đổi quan điểm và nhận thức về một "nền kinh tế xanh".
Tăng cường sự hợp tác quốc tế trong nỗ lực xây dựng "nền kinh tế xanh" ở
Việt Nam bằng việc huy động nguồn hỗ trợ của quốc tế, nhất là nguồn vốn
đầu tư 2% GDP toàn cầu cho phát triển "nền kinh tế xanh"...
Quỳnh Trang (TH/ Nhân dân)