Ngành xi măng đã có một năm 2017 về đích đúng hẹn, nhưng nhìn lại tiêu thụ nội địa, thị trường chính của ngành chỉ tăng khoảng 1%, một mức tăng rất thấp. Thị trường xi măng nội địa năm 2017 có thể gói gọn trong 2 từ "khá tối". Cả năm 2017, lượng xi măng tiêu thụ nội địa chỉ đạt hơn 60 triệu tấn.
Theo Chủ tịch Hiệp hội Xi măng Việt Nam, ông Nguyễn Quang Cung cho biết, từ đầu năm đến tháng 5/2017, tiêu thụ tăng trưởng tốt, ở mức 6%/năm, nhưng khi cát xây dựng biến động từ tháng 5, giá cát có loại tăng đến 3 lần dẫn đến các công trình xây dựng đình trệ, gây ảnh hưởng dây chuyền đến tiêu thụ toàn ngành vật liệu xây dựng, riêng xi măng bị sụt giảm tiêu thụ kéo dài đến tháng 11/2017 mới nhúc nhích tăng trở lại.
Một lý do khiến tiêu thụ nội địa tăng thấp là năm 2017 mưa bão quá nhiều trên diện rộng khắp cả nước, cũng khiến tiêu thụ xi măng và các sản phẩm vật liệu xây dựng giảm theo.
Dự báo xuất khẩu xi măng tăng cả về lượng và giá trong năm 2018.
Ở kênh xuất khẩu, năm qua, các doanh nghiệp xi măng trong nước đã duy trì được kênh xuất khẩu, với sản lượng gần 18 triệu tấn, hỗ trợ đáng kể cho việc hoàn thành tiêu thụ của toàn ngành xi măng.
Một trong những yếu tố khiến xuất khẩu xi măng thuận lợi là chính sách phát triển vật liệu xây dựng của Trung Quốc đã giảm đáng kể sản xuất để bảo vệ môi trường, nên Việt Nam đang là nước xuất khẩu clinker cho Trung Quốc. Chưa kể một loạt thay đổi theo chính sách, lương người lao động tăng, giá thành sản phẩm tăng lên, đẩy giá vật liệu xây dựng tăng và dẫn đến xuất khẩu của Việt Nam trong năm qua tăng lên.
Số liệu 10 tháng năm 2017 cho thấy, xuất khẩu xi măng và clinker sang Trung Quốc đạt 161.000 tấn, trị giá gần 5 triệu USD, tăng 480% về lượng và 470% về trị giá so với cùng kỳ. Các thị trường chủ lực của ngành xi măng như Băngladesh, Myanmar, Đài Loan…vẫn tiếp tục được các doanh nghiệp khai thác hiệu quả.
Vấn đề ra đời của Xi măng Long Sơn (Thanh Hóa), với 2 dây chuyền tổng cộng 5 triệu tấn, hay Vissai Nghệ An 4,5 triệu tấn… đi vào hoạt động trong khoảng thời gian 2016 - 2017 rõ ràng đã làm nguồn cung tăng lên ở vùng này, và ít nhiều gây khó khăn về tiêu thụ cho các doanh nghiệp nằm trên địa bàn khu vực đó.
Quan điểm của ông Cung thì các doanh nghiệp ra đời trước tại khu vực này phải chấp nhận bởi sự ra đời của các dây chuyền xi măng sau này cũng có những mặt tích cực. Dây chuyền công suất lớn, hiện đại, tốc độ xây dựng vô cùng nhanh, giá thành hạ, góp phần vào sự phát triển của ngành xi măng theo hướng tăng hiệu quả, tăng sức cạnh tranh và quan trọng là bộ mặt ngành xi măng phải thay đổi bằng các dự án lớn, những dự án hiệu quảvà phải tâp trung.
Nên hôm nay ta nhìn thì có thể ảnh hưởng nhưng 20 - 30 năm nữa thì hoàn toàn đúng đắn. Đó là đã hình thành nên những cụm sản xuất lớn của ngành xi măng, đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Còn nếu chỉ quanh quẩn và hài lòng với những dây chuyền nhỏ thì ngành xi măng sẽ không thể cạnh tranh được, sẽ đi xuống. Trong sự phát triển tích cực này, đòi hỏi các doanh nghiệp doanh nghiệp ra đời trướcphải thay đổi, tái cơ cấu để cạnh tranh.
Xuất khẩu xi măng, clinker trong năm 2018 dự báo sẽ tiếp tục thuận lợi, nhờ việc điều chỉnh chính sách sản xuất vật liệu xây dựng của Trung Quốc, còn trong nước là sự ủng hộ của Chính phủ, với quyết định đưa thuế xuất khẩu xi măng 0% từ 1/2/2018 và được hoàn thuế VAT tại Nghị định số 146/2017/NĐ-CP.
Bên cạnh việc Trung Quốc điều chỉnh chính sách, chúng ta đưa thuế xuất khẩu xi măng về 0% - động thái có lợi cho xuất khẩu xi măng, clinker Việt Nam đã giúp giá xuất khẩu tăng từ cuối năm 2017 và những ngày đầu tháng 1/2018, với mức tăng từ 5 - 7 USD/tấn.
Quỳnh Trang (TH)