Hiện nay, tốc độ đô thị hóa diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Cùng với đó, thị trường vật liệu xây dựng ngày càng phát triển, dẫn đến nhu cầu về việc sử dụng gạch tăng cao. Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng hiện có khoảng 18 cơ sở sản xuất gạch thủ công, với tổng sản lượng khoảng 33,5 triệu viên/năm; 1 lò gạch tuynel, 6 lò gạch Hoffman với công suất 80 triệu viên/năm và chỉ có 1 cơ sở sản xuất gạch không nung với công suất trung bình khoảng 7,5 triệu viên/năm. Qua đó cho thấy, phần lớn nhu cầu sử dụng gạch trong xây dựng hiện tại được các cơ sở đáp ứng bằng sản phẩm gạch từ đất sét nung.
Thông thường, để sản xuất gạch nung thì nguyên liệu chính sử dụng là đất sét, đất canh tác nông nghiệp. Trong quá trình sản xuất gạch nung còn phát sinh các khí độc hại từ chất đốt từ than, trấu… sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người, làm giảm năng suất cây trồng, gây ra hiệu ứng nhà kính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Như vậy, ngoài việc hao hụt tài nguyên đất thì việc sản xuất gạch nung còn làm ảnh hưởng đến môi trường sống. Theo tính toán của ngành chuyên môn, để sản xuất 1 tỉ viên gạch đất sét nung có kích thước tiêu chuẩn sẽ tiêu tốn khoảng 1,5 triệu m3 đất sét, tương đương 75ha đất nông nghiệp và 150.000 tấn than, đồng thời thải ra môi trường lượng khí CO2 rất lớn.
Thời gian qua, việc sử dụng sản phẩm gạch không nung thay thế cho gạch nung truyền thống đã được các cấp lãnh đạo từ Trung ương đến địa phương quan tâm và có chủ trương phát triển. Vào năm 2010, Chính phủ đã có Quyết định số 567/QĐ-TTg phê duyệt chương trình phát triển vật liệu xây dựng tới năm 2020 với mục tiêu phát triển sản xuất và sử dụng vật liệu xây dựng không nung thay thế cho gạch đất sét nung. Gần đây, UBND tỉnh Sóc Trăng cũng có Công văn số 175/UBND-TH, ngày 31/1/2018 về việc thực hiện Thông tư số 13/2017/TT-BXD năm 2017 của Bộ Xây dựng quy định sử dụng vật liệu xây dựng không nung trong các công trình xây dựng.
Bên trong nhà máy sản xuất gạch không nung ở TX. Ngã Năm có không gian thông thoáng, không khói bụi nhiều như ở các lò gạch đất sét nung.
Thực hiện chủ trương phát triển sản xuất gạch không nung và quy hoạch phát triển vật liệu xây dựng, Trung tâm Khuyến công và Tư vấn Phát triển Công nghiệp đã hỗ trợ Công ty TNHH Sản xuất và xây lắp Hòa Bình (TX. Ngã Năm) xây dựng mô hình sản xuất gạch không nung với kinh phí thực hiện hơn 4,2 tỉ đồng, trong đó nguồn kinh phí khuyến công quốc gia hỗ trợ 300 triệu đồng để mua sắm máy móc thiết bị. Đến nay, Công ty trên đã đưa vào sản xuất gạch không nung và tạo ra sản phẩm đạt yêu cầu, cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh.
Khói, bụi là những gì thường thấy ở những lò gạch thủ công truyền thống. Tuy nhiên, khi tham quan một vòng nơi sản xuất gạch không nung ở TX. Ngã Năm, nhiều người có cảm nhận rõ nơi đây rất ít khói bụi, mọi công đoạn làm gạch diễn ra trong không gian thoáng mát. Theo đại diện Công ty TNHH Sản xuất và Xây lắp Hòa Bình, nguyên liệu chính để làm gạch không nung gồm: ximăng, cát, mạt đá, xỉ than, nước và phụ gia được nhập về từ các nhà cung cấp trong tỉnh và TP. Hồ Chí Minh. Với dây chuyền có công suất thiết kế 7,5 triệu viên/năm, qua quá trình trộn nguyên liệu đến ép định hình, công ty sẽ tạo ra sản phẩm gạch ống 4 lỗ và gạch thẻ 2 lỗ.
Theo đánh giá của Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn Phát triển Công nghiệp Lê Minh Hoàng, dây chuyền sản xuất gạch không nung của Công ty đã góp phần giảm thiểu khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính và ô nhiễm môi trường. Việc tận dụng phế thải công nghiệp làm nguyên liệu sản xuất còn góp phần giải quyết tình trạng khai thác tài nguyên đất nông nghiệp trong sản xuất vật liệu gạch nung.
Hiện nay, ngành chức năng và chính quyền địa phương cũng tạo điều kiện ủng hộ để các tổ chức, cá nhân đầu tư dây chuyền sản xuất gạch không nung nhằm cung cấp những sản phẩm chất lượng, thân thiện với môi trường cho các công trình xây dựng. Tại Hội nghị giới thiệu mô hình trình diễn kỹ thuật sản xuất gạch không nung do Trung tâm Khuyến công và Tư vấn Phát triển Công nghiệp tổ chức tại TX. Ngã Năm trong tháng 5 vừa qua, Phó Giám đốc Sở Công thương Nguyễn Việt Trung đã đề nghị phòng kinh tế, phòng kinh tế - hạ tầng các huyện, thị xã, thành phố cần quan tâm và vận động các tổ chức, cá nhân và nhân dân địa phương đầu tư sản xuất và sử dụng vật liệu xây dựng không nung; đồng thời phối hợp với Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp để xây dựng đề án khuyến công nhằm hỗ trợ cho các đơn vị có điều kiện đầu tư sản xuất vật liệu xây không nung.
Quỳnh Trang (TH/ Báo Sóc Trăng)