Tuy nhiên, tại Hội nghị sản xuất vật liệu xây dựng từ tro, xỉ được Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tổ chức tại Hà Nội ngày 20/6, nhiều doanh nghiệp sản xuất gạch không nung, vật liệu từ tro, xỉ cho hay vẫn đang gặp khó trong việc sử dụng nguồn tro xỉ này vào sản xuất.
Vẫn thiếu quy chuẩn
Báo cáo của EVN cho hay, đơn vị đang sở hữu và vận hành 12 nhà máy nhiệt điện than. Tổng khối lượng than sử dụng khoảng 34 triệu tấn/năm, có lượng tro, xỉ trung bình là 8,1 triệu tấn/năm.
Theo đánh giá của ông Tạ Anh Tuấn, Ban Kỹ thuật sản xuất EVN, việc tiêu thụ tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện than khu vực phía Bắc đã được thực hiện từ lâu. Hiện nay, thị trường tiêu thụ tro xỉ các nhà máy nhiệt điện tương đối ổn định.
Hầu hết đã tìm và ký hợp đồng với các đối tác để tiêu thụ phần lớn lượng tro xỉ từ các nhà máy.
Điển hình các nhà máy Phả Lại và Ninh Bình đã tiêu thụ hết toàn bộ lượng tro xỉ của nhà máy. Lượng tro xỉ hiện nay chủ yếu được tái sử dụng làm phụ gia cho bê tông, xi măng, vữa xây dựng, gạch không nung.
Tuy nhiên, tại nhiều khu vực như Quảng Ninh và phía Nam, các nhà máy nhiệt điện vẫn gặp khó trong xử lý tro xỉ, khối lượng tro, xỉ được tiêu thụ vẫn chưa đáng kể.
Theo chia sẻ của các doanh nghiệp tại hội nghị, dù những ưu điểm của tro xỉ trong sản xuất gạch không nung, vật liệu xây dựng đã được ghi nhận, song đến nay các doanh nghiệp vẫn còn gặp nhiều khó khăn trong sử dụng nguồn vật liệu này.
Đại diện lãnh đạo Công ty CP Sông Đà Cao Cường cho hay, hiện tro xỉ chủ yếu phục vụ trong phụ gia bê tông, xi măng, vật liệu xây không nung.
Tại các nước như Nhật Bản đã sử dụng 100% từ tro xỉ; Trung Quốc, Malaysia sử dụng khoảng 80%. Ở Việt Nam, Chính phủ đã có Quyết định 567 ngày 28/4/2010 phê duyệt Chương trình Phát triển Vật liệu xây không nung đến năm 2020; trong đó, hạn chế vật liệu nung, khuyến khích phát triển vật liệu không nung.
“Nhưng 8 năm qua, từ năm 2010 doanh nghiệp đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng để đón đầu, tuy nhiên kết quả chưa đáng là bao. Một trong những nguyên nhân do nguồn tro xỉ không có chỉ dẫn. Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn quy định đây là vật liệu nguy hại.
Vì vậy, khi xuất lô hàng, kiểm tra mỗi container mất rất nhiều chi phí để test mẫu”, đại diện Công ty CP Sông Đà Cao Cường nói.
Do vậy, cần phải làm rõ, đây là chất thải như thế nào, tái sử dụng làm vật liệu sản xuất ra sao... Tại Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh, Pháp, họ đưa quy chuẩn rất tốt, làm xi măng thì quy chuẩn thế nào, vật liệu không nung thì ra sao.
Nên cần xây dựng một chiến lược, đưa về quy chuẩn, làm rõ tiêu chuẩn cụ thể để tất cả các công trình ổn định bền vững.
Các đại biểu đặt câu hỏi tại hội nghị. Để khuyến khích sử dụng vật liệu không nung, góp phần tiêu thụ lượng tro xỉ hiện nay, đại diện Công ty CP Sông Đà Cao Cường cam kết sẽ sử dụng hết lượng tro xỉ thải từ các nhà máy.
Cùng quan điểm trên, ông Vũ Thanh Tuyền, Tổng Giám đốc Công ty Xây dựng Thanh Tuyền cho hay, công ty đã đầu tư dây chuyền sản xuất gạch không nung tự động với công suất khoảng 80 triệu viên/năm.
Năm nay, dự kiến công ty sử dụng trên 360.000 tấn tro xỉ và tới năm 2019 sử dụng trên 600.000 tấn.
Ông Tuyền đề xuất, tro xỉ cần phải được đưa vào diện hàng hóa, chứ không thể là chất thải cần xử lý. Nếu có cơ chế tốt, ngoài các nhà máy ở Quảng Ninh, doanh nghiệp sẽ tiếp tục phát triển nhà máy tại các tỉnh Trà Vinh, Bình Thuận.
Các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng không nung cũng cho rằng, các ngành chức năng có thể hỗ trợ doanh nghiệp về vốn vay ưu đãi, trung và dài hạn hay về thuế 3 - 5 năm đầu dự án… để tạo điều kiện hỗ trợ mạnh mẽ hơn giúp các doanh nghiệp sản xuất cạnh tranh tốt hơn với các sản phẩm gạch nung truyền thống.
Tạo điều kiện hỗ trợ doanh nghiệp
Theo khẳng định tại hội nghị của ông Nguyễn Tài Anh, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam, để đẩy mạnh việc tái sử dụng tro, xỉ, EVN sẵn sàng hợp tác với các đối tác để cùng nghiên cứu tìm giải pháp và xây dựng kế hoạch dài hạn.
Tập đoàn này cũng cam kết sẽ phối hợp cùng với các đối tác để làm việc với cơ quan quản lý nhà nước, đề xuất ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn liên quan tới thu gom, vận chuyển và tái sử dụng tro xỉ.
Cùng đó, tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị có giải pháp tái sử dụng tro xỉ để sản xuất các sản phẩm tiếp cận nguồn nguyên liệu tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện than của EVN.
EVN sẽ hỗ trợ các đối tác trong việc tìm kiếm các giải pháp để đảm bảo chất lượng tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện. Đồng thời, bố trí mặt bằng và nhân lực phù hợp trong phạm vi các nhà máy để phối hợp với các đơn vị trong lắp đặt, vận hành các hệ thống thiết bị thu gom và vận chuyển tro xỉ.
”Chúng tôi cũng ưu tiên hợp tác với các đối tác có mục tiêu đầu tư sử dụng tro xỉ dài hạn với khối lượng lớn, thực hiện tiêu thụ tro xỉ theo các hợp đồng dài hạn, lựa chọn các đối tác trên cơ sở cạnh tranh, công khai, minh bạch” ông Tài Anh nói.
Cũng theo bản báo cáo từ Ban kế hoạch sản xuất EVN, cơ quan quản lý nhà nước cần ban hành các quy định pháp lý yêu cầu bắt buộc thị trường vật liệu xây dựng sử dụng các sản phẩm sản xuất từ tro, xỉ, thạch cao, bê tông, gạch không nung.
Đặc biệt, để tạo cơ sở tốt cho việc sử dụng tro xỉ làm vật liệu xây dựng, cần sửa đổi Nghị định 38/2015/NĐ-CP về quản lý chất thải và phế liệu theo hướng xem tro, xỉ nhiệt điện khi đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng thì được coi là sản phẩm hàng hóa và không bị điều chỉnh theo quy định về chất thải công nghiệp thông thường.
Nhiều ý kiến tại hội nghị cũng cho rằng, để khai thác và sử dụng nguồn tro, xỉ một cách hiệu quả hơn, nên có sự hợp tác nghiên cứu, sử dụng, như việc thành lập một hiệp hội các đơn vị tiêu thụ tro, xỉ...
Quỳnh Trang (TH/ TTXVN)