Bài học kinh nghiệm
Vì sao nhà thầu Việt Nam vẫn “bị thua trên sân nhà”?
03/06/2011 11:38:53 PM
Mặc dù đã có những trưởng thành về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và nhân lực, đáp ứng cơ bản các yêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nhưng các nhà thầu Việt Nam luôn bị lép vế trên “sân nhà” trước các nhà thầu nước ngoài.
Nhà thầu Việt vẫn chỉ là “kép” phụ
Ngành xây dựng đã có những bước đi lên hết sức mạnh mẽ, gánh vác phần lớn các công trình đầu tư cơ bản toàn xã hội và chiếm tới 40% tổng GDP. Tuy nhiên, thực tế đáng buồn là hầu hết các công trình lớn có vốn ngân sách nhà nước, vốn ODA… đều do nhà thầu quốc tế đảm nhận, nhà thầu Việt chỉ đóng vai trò nhà thầu phụ.Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Vinaconex Vũ Quý Hà chỉ ra nguyên do của hiện trạng trên xuất phát từ yêu cầu của tư vấn ngoài nước. Chủ đầu tư tại các dự án vốn vay nước ngoài thường rất khắt khe, đòi hỏi đơn vị tham dự phải có năng lực, kinh nghiệm. Hiện tại, những yêu cầu này chỉ có những nhà thầu nước ngoài mới đáp ứng được. Còn nhà thầu Việt chỉ đếm trên đầu ngón tay.Tiến sĩ Trần Văn Hạnh, Chủ tịch Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam, cho biết từ khi Chính phủ thực hiện chủ trương “Tổng thầu EPC: tư vấn - cung cấp thiết bị vật tư - xây lắp”, các nhà thầu trong nước phải cạnh tranh gay gắt với các nhà thầu nước ngoài.Tiến sĩ Nguyễn Trường Tiến, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu, lý giải: "Việc chúng ta thua trên sân nhà vì các nhà thầu Việt yếu kém về kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng, song nguyên nhân gốc rễ chính là chất lượng đào tạo nhân lực trong lĩnh vực xây dựng chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay".Nhiều đại biểu phân tích với tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu thấp do phải vay vốn với lãi suất cao từ ngân hàng đã làm cho sự tích lũy vốn của các doanh nghiệp gần như không có, dẫn đến nhà thầu Việt không đủ tiềm lực để cạnh tranh với các nhà thầu quốc tế.Bên cạnh đó, tình trạng công trình kéo dài, không đáp ứng được thời hạn bàn giao và đội chi phí công trình lên cũng làm giảm sút uy tín của nhà thầu Việt.Một nguyên nhân nội tại nữa là những bất cập về cơ chế chính sách, cũng đã làm năng lực cạnh tranh của các nhà xây dựng Việt Nam “đuối sức” trên sân nhà.
Thắng thầu phải bằng thực lực
Theo các chuyên gia xây dựng, để thắng thầu, có hai yếu tố đặc biệt quan trọng đó là yếu tố kỹ thuật và yếu tố tài chính. Vậy làm gì để nâng cao năng lực, kinh nghiệm và khả năng tài chính cho nhà thầu Việt? Câu hỏi tưởng đơn giản, nhưng để trả lời thật không hề dễ.Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020 đặt yêu cầu “phát triển ngành xây dựng đạt trình độ tiên tiến trong khu vực. Nhanh chóng tiếp cận và làm chủ các công nghệ hiện đại, nâng cao năng lực công nghệ xây lắp đáp ứng yêu cầu xây dựng trong nước và có khả năng cạnh tranh trong đấu thầu quốc tế”. Đây được coi là kim chỉ nam định hướng nâng cao năng lực cạnh tranh của nhà thầu Việt trong giai đoạn tới.Tiến sĩ Phạm Sỹ Liêm, Tổng Hội Xây dựng Việt Nam, cho biết nhiệm vụ đặt ra trước hết từ phía Nhà nước là tiếp tục hoàn thiện thể chế thị trường trong vấn đề tư vấn, khảo sát, thiết kế và đặt trọng tâm vào phát triển thị trường các yếu tố sản xuất; khuyến khích thành lập các doanh nghiệp dịch vụ, cho thuê máy xây dựng, cung ứng vật liệu và thiết bị; hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động giám sát xây dựng. Về phía nhà thầu, cần nâng cao uy tín, cách thức tổ chức quản lý, áp dụng chế độ tổng công trình sư, kỹ sư trưởng thay cho các chức vụ hành chính kỹ thuật.Ông Bùi Tấn Lực, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Xây dựng tỉnh Bình Định, nhận định: “Các nhà thầu Việt cần sớm vượt qua những hạn chế nội tại để thắng thầu bằng chính năng lực thực của doanh nghiệp. Tăng cường tinh thần cầu thị, hợp tác thay vì đối đầu với các nhà thầu quốc tế điều này sẽ giúp các nhà thầu Việt học hỏi được kỹ thuật thi công tiên tiến của nước ngoài. Bên cạnh đó, cần nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ quản lý, kiến trúc sư, kỹ sư, công nhân lành nghề qua hình thức du học ‘tại chỗ’ hoặc gửi đi đào tạo ở nước ngoài”.Nhìn từ góc độ pháp lý, Tiến sĩ Trần Trịnh Tường, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, cho rằng cần tích cực phổ biến những kiến thức pháp lý quan trọng đối với các nhà thầu, đặc biệt trong quá trình ký kết và thực hiện hợp đồng thông qua các hội nghị, hội thảo, các lớp tuận huấn. Đây cũng là một giải pháp nâng cao năng lực nhà thầu Việt khi tham gia đấu thầu nói chung và đấu thầu quốc tế hiện nay.Tăng cường khả năng thắng thầu của các nhà thầu Việt trong các dự án đầu tư xây dựng tại Việt Nam, dần tiến ra khu vực và thế giới, nhiều đại biểu cho rằng cần phải có các biện pháp hỗ trợ đồng bộ từ Chính phủ, các bộ, ngành và sự vươn lên mạnh mẽ của chính doanh nghiệp bằng việc đầu tư chuyên sâu, thực sự nỗ lực cải tiến và nâng cao năng lực. Qua đó, các nhà thầu Việt mới có thể thắng thế và gia tăng thị phần cung cấp dịch vụ trong các dự án đầu tư xây dựng công trình.LT_nguồn tamnhin