Theo thống kê, sản xuất toàn ngành trong 3 tháng đầu năm mặc dù đã giảm so với cùng kỳ đạt 12,7 triệu tấn nhưng tổng lượng xi măng tiêu thụ toàn xã hội chỉ đạt 10 triệu tấn, giảm 15,5% so với cùng kỳ năm 2011. Sản phẩm xi măng tồn kho trong quý I/2012 lên đến con số 3 triệu tấn, vượt quá ngưỡng tồn kho an toàn như thông thường là dưới 10%.
Nhìn “đống của” nằm “đắp chiếu” chưa thể tiêu thụ, các DN sản xuất xi măng đau đầu với bài toán đẩy mạnh tiêu thụ (cả tiêu thụ nội địa và xuất khẩu). Đại diện 1 DN cho biết, nếu thị trường trong nước tiêu thụ tốt thì không DN nào muốn xuất khẩu xi măng bởi xuất khẩu xi măng không lãi như kỳ vọng. Nhưng trong bối cảnh hiện nay buộc DN phải xoay xở bằng mọi cách để bán được hàng ngay sau khi sản phẩm ra khỏi nhà máy bởi xi măng không thể để lâu. Không muốn xuất khẩu nhưng để xuất khẩu được cũng không đơn giản bởi việc tìm kiếm được thị trường gặp khó khăn, đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của xi măng nước ngoài.
Ông Lê Văn Tới - Vụ trưởng Vụ VLXD nhấn mạnh: Trong bối cảnh hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về kiềm chế lạm phát, đầu tư công bị cắt giảm, khối lượng xây dựng không tăng thậm chí sụt giảm, thị trường BĐS trầm lắng, tiêu thụ xi măng giảm, chi phí nhiên liệu đầu vào cho sản xuất xi măng tiếp tục tăng cao (than tăng 10%, giá xăng, dầu MOF tăng 10 - 12%...), chi phí vận tải tăng, nhiều nhà máy xi măng đến kỳ trả nợ đầu tư, thị trường xi măng cung vượt cầu… thì việc xuất khẩu sản phẩm xi măng là cần thiết để duy trì sản xuất, giảm một phần áp lực cung trong thị trường nội địa. Tuy xuất khẩu xi măng không đạt hiệu quả cao nhưng trong bối cảnh hiện nay, xuất khẩu mặt hàng này cũng phần nào gánh cho nhà sản xuất phần khấu hao thiết bị và phần trả nợ, một mặt góp phần hạn chế nhập siêu.
Lý giải quan điểm cho rằng xuất khẩu xi măng là xuất khẩu tài nguyên thiên nhiên, là xuất khẩu than, điện giá rẻ, ông Lê Văn Tới khẳng định: Chúng ta không khuyến khích xuất khẩu xi măng. Ngay cả khi lập quy hoạch phát triển xi măng theo từng giai đoạn, Bộ Xây dựng cũng không khuyến khích xuất khẩu xi măng, vì 3 lý do: Thứ nhất, sản phẩm xi măng phải sử dụng nhiều tài nguyên khoáng sản, trong đó có đá vôi, đất sét, các loại phụ gia, than...; Thứ hai, sản xuất xi măng gây ô nhiễm môi trường. Mặc dù chúng ta đã có chính sách và các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm nhưng mức độ tối thiểu vẫn tác động không tốt tới môi trường cảnh quan; Thứ ba, sản phẩm xi măng (cả xi măng và clinker) có giá trị thấp lại xuất khẩu đường dài, cước phí vận chuyển lớn.
Như vậy, xuất khẩu xi măng chỉ là giải pháp tình thế tạm thời khi tiêu thụ xi măng thị trường nội địa giảm, nguồn cung tăng. Về lâu dài, chiến lược của ngành xi măng là sản xuất để tiêu thụ nội địa, chủ yếu đáp ứng yêu cầu phát triển, xây dựng hạ tầng cho đất nước.
Theo Vũ Huyền
Báo Xây Dựng