Theo đó bùn đỏ dựa trên công nghệ hoàn nguyên trực tiếp có hiệu suất thu
hồi đạt trên 70%, xỉ lò có thể làm phụ gia cho sản xuất xi măng và vật
liệu xây dựng.
Đây
là kết quả của đề tài: “Nghiên cứu công nghệ sản xuất thép và vật liệu
xây dựng không nung từ nguồn thải bùn đỏ trong quá trình sản xuất alumin
tại Tây Nguyên” do TS Vũ Đức Lợi thuộc Viện Hóa học làm chủ nhiệm.
Mở ra hướng đi mớiMới
đây Hội đồng khoa học đã Nghiệm thu cấp nhà nước đề tài “Nghiên cứu
công nghệ sản xuất thép và vật liệu xây dựng không nung từ nguồn thải
bùn đỏ trong quá trình sản xuất alumin tại Tây Nguyên” thuộc Chương
trình Tây Nguyên 3.
Trên cơ sở mục tiêu chính của đề tài là xây
dựng quy trình công nghệ sản xuất tinh quặng sắt, thép và vật liệu xây
dựng không nung từ bùn đỏ phù hợp với điều kiện Việt Nam, góp phần bảo
vệ môi trường và phát triển bền vững cho công nghiệp sản xuất Alumin tại
Tây Nguyên, Hội đồng đã thảo luận, đánh giá và thống nhất từng kết quả
mà đề tài đạt được.
Theo đó đề tài đã nghiên cứu các thành phần
và tính chất của bùn đỏ trong quá trình sản xuất alumin tại nhà máy
alumin Lâm Đồng. Bùn đỏ là chất thải có tính kiềm cao, theo công ước
Basel và Quy chuẩn Việt Nam QCVN 07:2009/BTNMT thì bùn đỏ được phân loại
là chất thải nguy hại. Thành phần sắt trong bùn đỏ cao, hàm lượng Fe2O3
trong tất cả các mẫu đều trên 50%, hàm lượng tổng sắt (T-Fe >35%),
do vậy có thể định hướng sử dụng bùn đỏ để làm tinh quặng sắt, gang và
thép.
Không chỉ có vậy, nhóm nghiên cứu cũng đã xây dựng quy
trình sản xuất thép từ bùn đỏ dựa trên công nghệ hoàn nguyên trực tiếp
có hiệu suất thu hồi đạt trên 70%, xỉ lò có thể làm phụ gia cho sản xuất
xi măng và vật liệu xây dựng.
Đề tài cũng xây dựng được quy
trình công nghệ sản xuất tinh quặng sắt, sắt xốp và thép từ bùn đỏ theo
công nghệ tách khô, thiêu từ hóa, nghiền và tuyển từ, sau đó thu hồi
tinh quặng sắt và sản xuất sắt xốp, thép. Quy trình công nghệ có nhiều
điểm mới và ưu việt hơn so với các nghiên cứu và sáng chế trước đây.
Theo
đánh giá của Hội đồng nghiệm thu, công nghệ này mở ra hướng đi mới
trong việc tận dụng nguồn nguyên liệu tái tạo nói chung, đồng thời giải
quyết vấn đề ô nhiễm môi trường do khai thác bô xít để sản xuất alumin ở
Tây Nguyên - vấn đề thách thức với dự án hiện nay.
Theo báo cáo
của các đơn vị thực hiện, bùn đỏ trong khai thác bauxite tại khu vực Tây
Nguyên có chứa hàm lượng sắt cao hơn hẳn so với các khu vực khác trên
thế giới (như Australia, Hungary…). Cụ thể, hàm lượng sắt trong bùn đỏ
khô tại Nhà máy alumin (Lâm Đồng) dao động từ 35,8-40% (tính theo Fe) và
từ 51,1-56,3% (tính theo Fe2O3), được coi là tương đương với quặng sắt
nghèo, có khối lượng lớn và có thể định hướng để sản xuất gang thép.
Nhận
xét về công trình này GS.Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu nhận định, đây là đề
tài hiệu quả về nhiều mặt, có tính đột phá đặc biệt đối với vấn đề phát
triển bền vững của ngành công nghiệp khoáng sản nói chung và vấn đề thác
bô xít ở Tây Nguyên nói riêng.
Nếu sản xuất đơn phương sẽ lỗTheo
nhóm nghiên cứu, quá trình nghiên cứu, thử nghiệm cho thấy, nếu lựa
chọn công nghệ hoàn nguyên trực tiếp trong lò hồ quang thì sẽ cho hiệu
suất thu hồi sắt đạt hơn 70% nhưng công nghệ này tiêu tốn nhiều năng
lượng, qua đó ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm.
“Nhìn về mặt tổng
thế công nghệ này có nhược điểm là tiêu tốn năng lượng, dẫn đến giá
thành cao và khó đáp ứng được về hiệu quả kinh tế", Hội đồng nghiệm thu
đánh.
Còn sử dụng công nghệ thiêu kết, phối hợp nghiền và tuyển
từ thì có ưu điểm hạn chế tiêu tốn năng lượng (do sử dụng khí dư của lò
cao trong quá trình luyện gang) cho nên đạt hiệu quả kinh tế cao hơn nếu
triển khai ở quy mô công nghiệp.
Hiện đề tài đã tiến hành sản
xuất thử nghiệm với quy mô công nghiệp mẻ 200 tấn, hiệu suất thu hồi 1
tấn tinh quặng sắt/2,4 tấn bùn đỏ khô, sản phẩm tinh quặng sắt đạt 62,7%
đáp ứng đầy đủ các yêu cầu để sản xuất gang và sắt xốp.
Các tính
toán về hiệu quả kinh tế cho thấy sản xuất ra 1 tấn tinh quặng sắt có
chi phí thấp hơn so với giá sản phẩm thương mại trên thị trường, chứng
tỏ tính khả thi của việc áp dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất.
Trên
cơ sở kết quả nghiên cứu, hội đồng kiến nghị cần sớm xây dựng nghiên
cứu dự án khả thi để sản xuất tinh quặng sắt, gang và thép từ bùn đỏ.
Tuy nhiên các nhà khoa học cũng lưu ý, hiệu quả kinh tế của công nghệ
sản xuất thép từ bùn đỏ trong quá trình sản xuất Alumin tại Tây Nguyên
cần phải xem xét ở nhiều khía cạnh, với những lợi ích tổng thể về môi
trường và kinh tế - xã hội.
"Cần phải đánh giá hiệu quả kinh tế
của việc tiết kiệm kinh phí xây dựng hồ chứa bùn đỏ đến chi phí sản xuất
của công nghệ", Hội đồng khoa học đánh giá.
Kết quả nghiên cứu này đã chứng minh nếu đưa vào sản xuất đại trà gang, thép từ bùn đỏ thì sẽ không có lãi.
Phân
tích về mặt kinh tế, TS Nguyễn Văn Lạng, nguyên Thứ trưởng Bộ Khoa
học-Công nghệ, chuyên gia cao cấp của đề tài thẳng thắn: Nếu tiến hành
sản xuất gang, thép từ bùn đỏ thì sẽ lỗ.
"Tuy nhiên, nếu các nhà
máy alumin trả tiền xử lý thay vì xây dựng bể, tức là lấy tiền xây bể đó
trả cho đơn vị xử lý bùn đỏ trở thành tinh quặng để sản xuất ra gang,
thép thì chúng ta lại có lời. Chúng tôi đã thảo luận với Tập đoàn
Than-Khoáng sản Việt Nam chắc chắn họ sẽ đồng ý và Chính phủ cũng đã
đồng tình là đi đến thỏa thuận về giá, là các nhà máy alumin sẽ trả chi
phí xử lý bùn bằng công nghệ này với một cái giá nhất định, có thể từ
5-10 USD/tấn chẳng hạn, thay vì một năm phải bỏ ra tới 300 tỷ đồng để
làm bể chứa, thì bây giờ chuyển khoản kinh phí đó cho bên xử lý bùn đỏ",
TS Lạng nói.
GS. TS Nguyễn Quang Thái, Phó tổng thư ký Hội Khoa
học Kinh tế Việt Nam thì cho rằng: "Giữa việc làm trong phòng thí nghiệm
và quy mô công nghiệp khác hẳn nên cần phải xem xét, tính toán kỹ", TS
Thái cảnh báo.
Theo Hải Lâm (Khám Phá)