Thông tin chuyên ngành Xi măng Việt Nam

Cách đây 5 năm, Việt Nam còn là quốc gia phải nhập khẩu xi măng, thì đến nay, ngành công nghiệp xi măng đã chủ động đáp ứng được thị trường xi măng trong nước và phục vụ tốt cho xuất khẩu. Hiện nay, xuất khẩu xi măng của Việt Nam chiếm 27% sản lượng tiêu thụ toàn ngành.

Việc ngành sản xuất xi măng tăng trưởng nhanh cũng đặt ra nhiều thách thức do hoạt động sản xuất còn phân tán, nhỏ lẻ, xuất khẩu chưa mang tính dài hạn, sự liên kết còn thiếu chặt chẽ và hạ tầng logistic (kho vận) chưa phù hợp... Đây cũng là một trong những vấn đề nóng được đặt ra tại hội thảo.

Theo số liệu thống kê của Bộ Xây dựng, tổng sản lượng xi măng tiêu thụ trong năm 2014 đạt 71 triệu tấn sản phẩm, trong đó tiêu thụ xi măng nội địa là 50,6 triệu tấn và xuất khẩu xi măng ước đạt 20,4 triệu tấn. Hiện công suất toàn ngành xi măng đang vượt nhu cầu sử dụng trong nước từ 20-25%.


Ông Lê Văn Tới, Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết, tới năm 2014 Việt Nam chỉ đứng sau 4 nước có sản lượng xi măng lớn nhất thế giới là Trung Quốc, Ấn Độ, Iran và Mỹ.

Mặc sản lượng sản xuất xi măng tăng nhưng việc xuất khẩu xi măng của nước ta lại tiềm ẩn nhiều thách thức. Trên thực tế, các doanh nghiệp xuất khẩu xi măng nhìn chung còn phân tán nhỏ lẻ, quy mô và mức độ tập trung thấp, cho nên việc khai thác tận gốc thị trường xuất khẩu chưa đạt hiệu quả cao mà phải bán hàng qua khâu trung gian.

Mặt khác, Việc vận chuyển xi măng xuất khẩu còn gặp nhiều trở ngại, do Việt Nam chưa có cảng nước sâu chuyên dụng để phục vụ xuất xi măng trực tiếp. Ngay cả trong quản lý nhà nước nhiều lúc cũng chỉ xem việc xuất khẩu chỉ là giải pháp tình thế, cho nên ngành xi măng phát triển thiếu bền vững cũng như không có hiệu quả lâu dài.

Theo ông Nguyễn Anh Quân, Trưởng phòng phát triển, Tổng Công ty Xi măng Việt Nam chỉ ra rằng, ngoài diễn biến cung-cầu thì ngành xi măng còn mang tính thời vụ rất lớn, cụ thể nếu vào mùa xây dựng thì tiêu thụ tốt nhưng ngược lại sẽ rất ảm đạm. Đáng lưu ý, xuất khẩu quá phụ thuộc một thị trường nên thường bị các đối tác ép giá.

Theo quan điểm của thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam, ngành xi măng Việt Nam đang có nhiều thuận lợi do nguồn tài nguyên để sản xuất xi măng trong nước rất dồi dào.

Ước tính của lãnh đạo Bộ Xây dựng, trữ lượng đá vôi để sản xuất ra xi măng có thể dùng trong vòng 100 năm tới và là điều kiện tốt để vươn lên chiếm lĩnh thị trường xuất khẩu. Với tiềm năng như vậy, dự báo đến năm 2020 công suất của ngành này có thể đạt 100 triệu tấn xi măng/năm.

Từ nhận định đó, Thứ trưởng Nguyễn Trần Nam cho rằng, quan điểm của tôi là ủng hộ xuất khẩu vì tiềm năng trong nước còn rất lớn. Tuy nhiên, vị thứ trưởng này cũng nêu rõ, do công suất lớn như vậy nên ngành xi măng cũng cần giải quyết bài toán tăng trưởng bền vững, cũng như ít tác động đến môi trường.

Đại diện Tổng Công ty Ximăng Việt Nam cũng ủng hộ quan điểm này khi cho rằng, mặc dù tiêu thụ trong nước năm 2015 vẫn tăng nhưng Việt Nam việc xuất khẩu sẽ giúp cân bằng lượng dư thừa khoảng 10 triệu tấn (sau khi đã trừ đi lượng ximăng tiêu thụ trong nước khoảng 52 triệu tấn và xuất khẩu khoảng 72 triệu tấn).

"Cần tính toán xuất khẩu là bài toán cả lâu dài và trước mắt," ông Nguyễn Anh Quân kiến nghị.

Mặc dù còn nhiều ý kiến khác nhau, nhưng đại diện Cục xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho rằng, về chính sách cần đảm bảo hài hòa giữa tiêu thụ nội địa và xuất khẩu, đặc biệt là phải liên kết chặt chẽ giữa sản xuất và xuất khẩu để tránh bị ép giá, cũng như tìm đối tác có thể ký được hợp đồng dài hạn nhằm hạn chế rủi ro khi xuất khẩu.

Theo Vụ Vật liệu Xây dựng Bộ Xây dựng, sản phẩm xi măng tiêu thụ trong quý I ước đạt 13,65 triệu tấn bằng 91% so cùng kỳ năm 2014 và đạt 19% kế hoạch.

Cụ thể, sản phẩm xi măng tiêu thụ tháng 3/2015 đạt 4,71 triệu tấn tăng 80% so với tháng liền kề trước đó. Tuy nhiên, con số này cũng chỉ đạt 76% so với cùng kỳ năm 2014.

Đáng chú ý là sản lượng xuất khẩu sản phẩm xi măng trong tháng 3/2015 chỉ ước đạt 0,80 triệu tấn, bằng 94% so với tháng 2/2015 và chỉ bằng 65% so với tháng 3/2014.

Do tính bấp bênh của thị trường, các chuyên gia cho rằng, cần phải có một chiến lược mang tính dài hạn để đưa xi măng thành một sản phẩm xuất khẩu có quy mô lớn, có giá trị cao, đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu chung của cả nước.