Nga được biết tới là quốc gia có sản lượng sản xuất thép đứng thứ 5 Thế giới, trung bình 70 triệu tấn/năm.Bên cạnh đó, Nga còn có lợi thế về nguồn nguyên liệu tại chỗ phong phú, chi phí sản xuất thấp, công nghệ cao hơn Việt Nam. Xét những lợi thế này thì khả năng thép nhập khẩu từ Nga vào Việt Nam sẽ tăng về lượng.
Từ trước đến nay, thép nhập khẩu từ Nga chủ yếu là thép tấm, thép lá, thép hình… là các loại thép Việt Nam chưa sản xuất được.
Ngành thép đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.Một vài ý kiến cho rằng, các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước không nên quá lo lắng do lượng thép nhập khẩu vào Việt Nam từ Nga chỉ chiếm 6%. Nếu thời gian tới, thuế nhập khẩu thép từ Nga về Việt Nam giảm theo hiệp định tự do thương mại Việt Nam - Liên minh thuế quan (VCUFTA) thì sản lượng thép nhập khẩu cũng chỉ tăng 10-12%.
Tuy nhiên, trước biến động mất giá của đồng tiền Nga, cộng với những lợi thế từ hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh hải quan Nga – Belarus – Kazakshtan thì rõ ràng khả năng thép Nga nhập khẩu ồ ạt hơn và bóp nghẹt doanh nghiệp trong nước là điều hoàn toàn sớm xảy ra.
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất thép còn phải chịu sự cạnh tranh với thép xây dựng được nhập từ Trung Quốc. Chỉ riêng thép hợp kim giá rẻ chứa nguyên tố Bo từ Trung Quốc vào Việt Nam vẫn đang tăng đột biến, ước cả năm 2014 có thể lên đến 550.000 – 600.000 tấn.
Sau hơn 5 tháng thực hiện thông tư 44 đối với việc nhập khẩu thép hợp kim giá rẻ chứa nguyên tố Bo thi hiệu quả thu được chưa cao. Chính sách của Chính phủ Trung Quốc về hoàn thuế VAT của mặt hàng thép hợp kim xuất khẩu (từ 7 - 13%), có khả năng lượng thép dây cuộn chứa Bo nhập về Việt Nam vẫn sẽ tăng trong những năm tới.
Theo thống kê, trong 11 tháng đầu năm 2014, Việt Nam đã nhập khẩu thép các loại lên đến 10,52 triệu tấn, tăng 21,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Tháng 11 vừa qua trên thị trường thế giới giá nguyên liệu thép tiếp tục có xu hướng giảm, giao dịch ít đi.
Trước sự giảm giá liên tục của nguyên liệu đầu vào trên thế giới và lượng thép nhập khẩu ngày càng tăng, hầu hết các doanh nghiệp thép trong nước buộc phải giảm giá bán. Doanh nghiệp khu vực phía Bắc giảm từ 200.000 - 350.000 đồng/tấn, miền Nam giảm khoảng 100.000 đồng/tấn và tăng chiết khấu để đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm trên thị trường.
Theo VSA, hiện nay tổng năng lực sản xuất ngành thép Việt Nam lên đến 22 triệu tấn, gồm thép xây dựng (10,8 triệu tấn/năm); thép ống hàn (2,11 triệu tấn); tôn mạ các loại (4 triệu tấn); thép tấm cuộn cán nguội (4,8 triệu tấn) … Hầu hết các chủng loại thép đều có công suất và sản lượng vượt gấp đôi so với nhu cầu tiêu thụ trong nước. Việt Nam vẫn phải nhập khẩu một số loại thép trong nước chưa sản xuất được như thép tấm cuộn cán nóng, thép hợp kim…
VSA dự báo năm 2015 nhu cầu tiêu thụ thép trong nước vẫn chưa thể tăng nhiều: thép xây dựng đạt gần 5,97 triệu tấn (tăng 8% so với năm 2014); thép ống đạt 1,36 triệu tấn (tăng 15%); tôn mạ đạt 3,25 triệu tấn (tăng 15%); thép tấm cuộn cán nguội đạt 3 triệu tấn (tăng 15%). Tổng thể, VSA dự báo cả ngành thép năm 2015 sẽ có mức tăng trưởng 11,8% so với năm 2014.
Để tháo gỡ khó khăn cho ngành thép trong nước thời gian tới, VSA mới đây đã kiến nghị các bộ ngành chức năng tiếp tục rà soát các dự án thép nhằm loại bỏ các dự án đầu tư không hiệu quả, tránh đầu tư tràn lan gây mất cân đối cung cầu thép trong nước.
Quỳnh Trang (TH/ TBKTSG)