Việt Nam có nguồn nguyên liệu sản xuất xi măng lớn
về số lượng, cao về chất lượng. Nguồn nguyên liệu được phân bố trên khắp
cả nước, trong đó tập trung chủ yếu ở miền Bắc, miền Trung và có nhiều
mỏ gần biển, gần cảng biển, gần khu vực tiêu thụ xi măng lớn. Đá vôi
Việt Nam có chất lượng cao, hàm lượng CaO dao động trong khoảng 53-54%.
Nguồn đất sét làm xi măng cũng dồi dào và thường ở gần các mỏ đá vôi.
Hiện nay, ngành
công nghiệp xi măng đã không ngừng lớn mạnh trong thập
niên vừa qua. Từ chỗ là một nước chuyên nhập khẩu xi măng, clinker, Việt
Nam đã tự sản xuất đủ cho nhu cầu trong nước và vươn lên trở thành một
nước xuất khẩu có uy tín trong lĩnh vực xi măng.
Theo thống kê của ngành xi măng, Việt Nam hiện có 51 nhà máy với 73 dây
chuyền
sản xuất xi măng, có tổng công suất thiết kế 73 triệu tấn/năm.
Các dây chuyền công suất lớn được đầu tư công nghệ hiện đại, có nguồn
gốc thiết bị công nghệ từ các nước G7, các hãng nổi tiếng hàng đầu thế
giới như Polisius, F.L.Smith, Kawasaki,….., các dây chuyền nhỏ chủ yếu
có nguồn gốc công nghệ thiết bị từ Trung Quốc .
Đến nay đã cơ bản xóa bỏ xi măng được sản xuất theo công nghệ lò quay phương pháp ướt và công nghệ xi măng lò đứng. Tiêu hao nhiệt năng của xi măng Việt Nam cũng khác nhau, dao động từ 730
đến trên 850 Kcal/Kg clinker; tiêu hao điện năng từ 95 đến 100 Kwh/T xi
măng. Hàm lượng bụi hầu hết dưới 50mg/Nm3 nhiều nhà máy đạt 30mg/Nm3
không khí.
Với tổng công suất thiết kế trên dưới 80 triệu tấn/năm nhưng Việt Nam có
tới 51 nhà máy của gần 50 nhà đầu tư, thể hiện sự manh mún, thiếu các
nhà đầu tư lớn. Các nhà đầu tư xi măng Việt Nam chủ yếu dựa vào vốn vay
ngân hàng nên hiệu quả thấp, hạn chế sức cạnh tranh và thiếu tích lũy
cho đầu tư chiều sâu.
Thực ra, ở nhiều nước, quy mô công suất một dây chuyền sản xuất cũng
không lớn lắm, nhưng vốn chủ đầu tư lớn nên vận hành sản xuất, đầu tư
cải tiến của họ thuận lợi hơn.
Một điều cần đánh giá là với các dây chuyền sản xuất quy mô nhỏ, thiết
bị công nghệ chưa đạt trình độ tiên tiến nhưng hầu hết các chuyên gia
công nghệ Việt Nam đã vận hành một cách sáng tạo, sản xuất luôn vượt
công suất thiết kế, chất lượng xi măng, clinker ổn định, bảo vệ môi
trường tương đối tốt. Với kinh nghiệm vận hành, nhiều dây chuyền sản
xuất, có xuất xứ công nghệ thiết bị không từ các hãng sản xuất nổi tiếng
nhưng cán bộ công nhân kỹ thuật đã vận hành hiệu quả.
Để rõ hơn bức tranh thực trạng xi măng Việt Nam , có thể so sánh với các nước trên thế giới.
- Về tiêu thụ năm 2012: Trung Quốc tiêu thụ 2.160 triệu tấn Ấn Độ 241,5
triệu tấn, USA 80,9 tiệu tấn. Việt Nam đứng trên Hàn Quốc, Nhật Bản,
Đức, Thái Lan và đứng thứ 2 Đông Nam Á sau Indonesia 55,0 triệu tấn.
Sản lượng tiêu thụ xi măng của các nước đứng đầu thế giới
- Về năng lực sản xuất xi măng, ước tính cho năm 2013: Trung Quốc 2.300
triệu tấn, Ấn Độ 280 triệu tấn, USA:77,8 triệu tấn, Việt Nam 65 triệu
tấn đứng thứ 7 thế giới trên nước Nga, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đức, Italy và
đứng đầu Đông Nam Á.
Sản lượng xi măng, có công suất thiết kế
- Về quy mô công suất dây chuyền: hãng sản xuất
Lafage (Pháp) công suất 224 triệu tấn, 161 nhà máy. Trung bình 1,39
triệu tấn/nhà máy (không có số liệu bao nhiêu dây chuyền).
Holcim (Thụy Sỹ) công suất 218 triệu tấn – 147 nhà máy. Trung bình 1,48
triệu tấn/nhà máy. Nhìn chung công suất mỗi nhà máy cũng chỉ giới hạn
chủ yếu dưới 2 triệu tấn/nhà máy. Nếu mỗi nhà máy có 1 hoặc 2 dây chuyền
thì công suất mỗi dây chuyền cũng không lớn lắm. Hiện nay, Thế giới mới
có 64% số dây chuyền sản xuất theo công nghệ NSP; 3% số dây chuyền theo
công nghệ lò quay phương pháp ướt.
Công suất, số lượng nhà máy của các hãng lớn thế giới
Nếu tính các nhà máy sản xuất xi măng Việt Nam thì công suất trung bình
mỗi nhà máy 1,44 triệu tấn. Nếu tính theo dây chuyền sản xuất thì trung
bình 1 triệu tấn/dây chuyền. Nếu tính các dây chuyền lớn và trung bình
với 42 dây chuyền tổng công suất thiết kế là 64,56 triệu tấn chiếm 87,7%
tổng công suất thiết kế toàn ngành xi măng, thì công suất trung bình
mỗi dây chuyền sẽ là 1,54 triệu tấn/ dây chuyền.
Các dây chuyền đầu tư mới có công suất lớn, công nghệ triệu tấn, có dây
chuyền hơn 10.000 tấn clinker/ngày. Đây là xu thế đầu tư hiện nay.
- Đã xóa cơ bản công nghệ xi măng lò đứng và chuyển đổi các dây chuyền
sản xuất bằng lò quay phương pháp ướt sang phương pháp khô, có hệ thống
tiền nung, tháp trao đổi nhiệt, làm lạnh clinker bằng ghi quay.
(Còn nữa)
Nguyễn Quang Cung (Chủ tịch HHXM Việt Nam)
(Theo Tạp chí VLXD)